ΕΘΝΙΚΟ ΘΑΛΛΑΣΙΟ ΠΑΡΚΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΚΟ ΚΟΛΠΟ ΖΗΤΟΥΝ 3 ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ- ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΜΑΧΗ ΖΩΝΗ ΠΑΠΠΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ...

Το σχέδιο Π.Δ. για τον Κυπαρισσιακό κόλπο είναι ανίκανο να επιτύχει ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης της θαλάσσιας χελώνας και του βιοτόπου της και δεν αποτελεί εργαλείο βιώσιμης ανάπτυξης για την περιοχή, διακινδυνεύοντας έτσι το μέλλον της.
Ο Νότιος Κυπαρισσιακός Κόλπος έχει μεγάλη οικολογική αξία, διότι: 1) αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη περιοχή ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta στη Μεσόγειο, είδος το οποίο είναι «κινδυνεύον» και σύμφωνα με την οδηγία 92/43/ΕΟΚ είναι είδος προτεραιότητος και έχει ανάγκη αυστηρής προστασίας, και 2) υπάρχει εκτεταμένο οικοσύστημα θινών (οικότοποι αμμοθινών: Υποτυπώδεις κινούμενες θίνες 2110, Θίνες με Euphorbia terracina 2220 και οικότοπος προτεραιότητας Θίνες των παραλιών με Juniperus spp. 2250* που περιλαμβάνονται στο παράρτημα I της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ). 

Για τους ανωτέρω λόγους η περιοχή εντάχθηκε στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Natura 2000, με κωδική ονομασία GR2550005 «Θίνες Κυπαρισσίας: Νεοχώρι-Κυπαρισσία». Αναφορικά με την ωοτοκία της θαλάσσιας χελώνας, ο πυρήνας του βιοτόπου εντοπίζεται στην παράκτια περιοχή μεταξύ των ποταμών Νέδα και Αρκαδικού (μήκους 9,5 χλμ.), όπου παρατηρείται το 82% περίπου της φωλεοποίησης σε ολόκληρο τον Κυπαρισσιακό Κόλπο.

Παρά την επιτυχή εκπόνηση της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE (LIFE98NAT/GR/ 5262), και την υποβολή αυτής στο ΥΠΕΚΑ τον Μάιο του 2002, η ΕΠΜ ουδέποτε εγκρίθηκε ή εφαρμόστηκε. Επιπλέον, δεν τέθηκαν στόχοι διατήρησης, ούτε λήφθηκαν συγκεκριμένα μέτρα προστασίας και διαχείρισης. Αντίθετα, σημαντικά θέματα διατήρησης παρέμειναν άλυτα και είχαν ως αποτέλεσμα τη σταδιακή υποβάθμιση των οικοτόπων, καθώς και την άμεση και έμμεση παρενόχληση της ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας. 

Ειδικότερα έχουν ανεγερθεί κτίσματα, έχουν ασφαλτοστρωθεί δρόμοι με έντονο δημοτικό φωτισμό, ενώ η παραλία του οικισμού Καλό Νερό έχει καταληφθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από ομπρέλες, ξαπλώστρες, ξύλινους διαδρόμους και παρουσιάζει έντονη φωτορύπανση καθώς και σημάδια διάβρωσης. Επιπλέον, στο παραλιακό μέτωπο μεταξύ των οικισμών Ελαία και Αγιαννάκη, μήκους 2,5 χλμ., ιδιοκτησίας της εταιρίας «Νέος Κότινος Α.Ε.», διανοίχθηκαν παράνομα (βλ. Πόρισμα Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, Δεκέμβριος 2013) τα έτη 2011 και 2012 πέντε κάθετοι προς την παραλία δρόμοι που είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή θινικών σχηματισμών. Ταυτόχρονα κατατέθηκαν και εκκρεμούν στην οικεία υπηρεσία δόμησης 47 αιτήσεις οικοδομικών αδειών, οι οποίες αφορούν την κατασκευή διώροφων οικιών με υπόγειο και πισίνα. Από αυτές, οι 43 αφορούν σε γήπεδα που παρουσιάζονται να έχουν «πρόσωπο» σε έναν από τους πέντε δρόμους (όρος δόμησης κατ’ άρθρο 10 παρ. 1 Ν. 31212/2003).

Συνέπεια των παραπάνω ήταν ότι τον Οκτώβριο του 2012 η Ελλάδα έλαβε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αιτιολογημένη Γνώμη (παράβαση 2011/2156) για παράβαση των άρθρων 6 και 12 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Παρά το γεγονός ότι το ΥΠΕΚΑ δεσμεύτηκε να λάβει μέτρα προστασίας για την περιοχή (το σημαντικότερο εκ των μέτρων προστασίας ήταν η έκδοση της υπ’ αριθμ. 28353/24-5-2013 Υ.Α. αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών, εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών και εκτέλεσης άλλων εργασιών στο παράκτιο τμήμα πίσω από τον πυρήνα ωοτοκίας), η κατάσταση κατά την περίοδο ωοτοκίας του 2013 δεν βελτιώθηκε. 
Τελικά η Επιτροπή αποφάσισε τον Μάρτιο 2014 την παραπομπή της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Σημειώνεται ότι στην εκκρεμούσα υπόθεση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το σχέδιο περί ανέγερσης 47 διώροφων οικιών με υπόγειο και πισίνα στην συγκεκριμένη οικολογικά ευαίσθητη περιοχή, αναφέρεται ρητά ότι δεν συνάδει με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας. 

Προς συμμόρφωση των ελληνικών αρχών με τις υποχρεώσεις της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, το ΥΠΕΚΑ αποφάσισε και την συμπλήρωση της ήδη εγκεκριμένης Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) για τις γειτονικές Ειδικές Ζώνες Διατήρησης GR 2330005 «Θίνες και Παραλιακό Δάσος Ζαχάρως, Λίμνη Καϊάφα, Στροφυλιά, Κακόβατος» και GR 2330008 «Θαλάσσια περιοχή κόλπου Κυπαρισσίας, Ακρωτ. Κατάκολο – Κυπαρισσία» με την προσθήκη σε αυτήν και των περιοχών GR2550005 «Θίνες Κυπαρισσίας» και GR 2330008 «Θαλάσσια περιοχή κόλπου Κυπαρισσίας, Ακρωτ. Κατάκολο – Κυπαρισσία» (αριθμ. πρωτ. 122734/28-02-2014 απόφαση του ΓΓ Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος ΥΠΕΚΑ) . 

Η σύμβαση υπεγράφη στις 28/05/2014 και ο χρόνος ολοκλήρωσης του έργου ορίστηκε σε 2 μήνες. Η ΕΠΜ και το συνοδευτικό αυτής σχέδιο Π.Δ. παραδόθηκαν στις 28/07/2014 και τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση την 08/08/2014 για διάστημα ενός μηνός (αρθρ. 6 παρ. 7 Ν. 3937/2011).

Γενικές Παρατηρήσεις επί του σχεδίου Π.Δ.

Παρά την αποδεδειγμένη διεθνή οικολογική αξία της περιοχής, ως η δεύτερη σημαντικότερη παραλία ωοτοκίας της Caretta caretta στη Μεσόγειο, το παρόν σχέδιο Π.Δ., προτείνει να χαρακτηριστεί ως Περιφερειακό Πάρκο σύμφωνα με τον Ν. 1650/86 (άρθρα 18 και 19). Με τον χαρακτηρισμό αυτό, ουσιαστικά «υποβαθμίζει» την ανάγκη εφαρμογής μέτρων προστασίας που απαιτούνται για την «ικανοποιητική διατήρηση της κατάστασης» (σύμφωνα με το άρθρο 6 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ) και επιτρέπει πλέον «νόμιμα» τη δόμηση μιας περιοχής που παραμένει μέχρι και σήμερα σε σχετικά καλή φυσική κατάσταση. 

Ενώ το Σχέδιο Π.Δ. διατείνεται ότι επιδιώκει την «ακεραιότητα της προστατευόμενης περιοχής» την κατατεμαχίζει σε 37 ζώνες και υποζώνες εισάγοντας μια πανσπερμία μέτρων και ρυθμίσεων που πολλάκις είναι ασαφή και δεν ακολουθούν ούτε τα καταγραφέντα επί εικοσαετία (1994-2013) στοιχεία φωλεοποίησης (αριθμός και πυκνότητα φωλιών) ούτε τις υπάρχουσες ανθρωπογενείς πιέσεις και απειλές. Η ποικιλία των ζωνών, απλά καταδεικνύει την προσπάθεια του Σχεδίου Π.Δ. να «παγιώσει» την υπάρχουσα κατάσταση, να μετατρέψει μια φυσική σε μια τουριστική/οικιστική περιοχή, χωρίς καμία αξιολόγηση των μελλοντικών κινδύνων του προστατευτέου αντικειμένου. Είναι χαρακτηριστικό δε ότι στο σχέδιο Π.Δ. γίνεται αναφορά στη χρήση «υφιστάμενων» δρόμων, μη διαφοροποιώντας τους νόμιμους από τους παράνομους δρόμους και ουσιαστικά «νομιμοποιώντας» για παράδειγμα τους παράνομους δρόμους που έχουν ανοιχτεί στην ζώνη ΠΟΙΚ 4 (όπου βρίσκεται η ιδιοκτησία της Νέας Κότινος Α.Ε.), και για τους οποίους εκκρεμούν ποινικά δικαστήρια. Επιπλέον, δεν γίνεται καμία αναφορά στην ανάγκη λήψης διαχειριστικών μέτρων στην παραλία του Καλού Νερού, όπου τα έντονα φώτα, τα έπιπλα θαλάσσης, οι παράνομες και καταδαφιστέες κατασκευές επί του αιγιαλού (απόφαση Κτηματικής Υπηρεσίας Μεσσηνίας) και η έντονη ανθρώπινη παρουσία αποτελούν συνεχή απειλή για την ωοτοκία. 

Χαρακτηριστικό της έλλειψης σαφούς και τεκμηριωμένης κατεύθυνσης προστασίας στο Σχέδιο Π.Δ. είναι ότι η Περιοχή Οικοαναπτυξης (ΠΟΙΚ 4) βρίσκεται μεταξύ δύο Περιοχών Προστασίας της Φύσης (ΠΠΦ 3 και ΠΠΦ 4), αυτών της παραλίας ωοτοκίας και του πευκοδάσους. Στην ΠΟΙΚ 4, η οποία έχει πλάτος 100-150 μέτρα επιτρέπεται ουσιαστικά δόμηση με αρτιότητα 4 στρ. με μοναδικό περιορισμό την απόσταση των μόλις 5 μέτρων (!) από τις θίνες και ύψος κτηρίων έως 6μ. Υπενθυμίζεται ότι η ΠΠ3 περιλαμβάνει τον πυρήνα της ωοτοκίας, με 82,5% των φωλιών και ότι η ΠΟΙΚ 4 ταυτίζεται με το τμήμα, στο οποίο το ΥΠΕΚΑ επέβαλε αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών, αναγνωρίζοντας την ανάγκη διατήρησης των φυσικών χαρακτηριστικών του. Ουσιαστικά με την ΠΟΙΚ 4 διακόπτεται η φυσική επικοινωνία του δάσους με τις θίνες και τον αιγιαλό και καταστρέφεται το τελευταίο φυσικό κομμάτι της περιοχής 5 μόλις μέτρα πίσω από τις θίνες και 20 μέτρα από τις φωλιές! 

Στο σχέδιο Π.Δ. οι Περιοχές Προστασίας της Φύσης κατ’ επίφαση χαρακτηρίζονται ως τέτοιες, δεδομένου ότι επιτρέπουν την κατάληψη 30% της παραλίας με ξαπλώστρες ακόμη και στον πυρήνα του βιοτόπου (ΠΠΦ 3α) όπου ουδέποτε υπήρξε αίτημα για τέτοια χρήση. Επιπλέον, το σχέδιο Π.Δ. δεν θέτει καθόλου μέτρα διαχείρισης επισκεπτών, ειδικά τη νύχτα στις παραλίες ωοτοκίας. Τέλος, εντυπωσιάζει η έλλειψη αναφοράς σε όλο το κείμενο του σχεδίου Π.Δ. στην ανάγκη αποκατάστασης στοιχείων της φύσης που έχουν υποβαθμιστεί ή καταστραφεί, όπως οι θίνες με οργώματα και παράνομη διάνοιξη δρόμων, ειδικά σε σημαντικό τμήμα της ΠΠΦ3α.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Το παρόν σχέδιο Π.Δ. δεν μπορεί να επιτύχει ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης της θαλάσσιας χελώνας και του βιοτόπου της. Ούτε αποτελεί εργαλείο βιώσιμης ανάπτυξης για την περιοχή, διακινδυνεύοντας έτσι το μέλλον της.

Ζητούμε 

1. Το χαρακτηρισμό της περιοχής ως Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο.
2. Την κατάργηση της Ζώνης Οικοανάπτυξης ΠΟΙΚ4, και τη μετατροπή της σε Περιοχή Προστασίας της Φύσης ώστε να ενοποιηθούν οι εκατέρωθεν ευρισκόμενες δύο ΠΠΦ
3. Τον καθορισμό μέτρων και ρυθμίσεων πάνω στις παραλίες ωοτοκίας για την απρόσκοπτη διασφάλιση της ωοτοκίας.
4. Τη θεώρηση όλου του Σχεδίου ΠΔ μέσα σε ένα μακρόπνοο πλαίσιο βιώσιμης ανάπτυξης που θα (α) διασφαλίσει τη μακροχρόνια απρόσκοπτη ωοτοκία της Caretta caretta, (β) θα διαφυλάξει τη φυσική κατάσταση της περιοχής, και (γ) θα ωφελήσει την τοπική κοινωνία συνολικά μακροχρόνια και όχι πρόσκαιρα τα συμφέροντα ολίγων