Έλληνες και Τούρκοι κάτοικοι της Αρκαδιάς που ξεχώρισαν τα χρόνια της Επανάστασης

"Αρκαδιά" στα χρόνια της Επανάστασης

ΤΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ ΜΑΣ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΤΡΑΤΙΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ένα φωτοαντίγραφο σελίδας από το βιβλίο του Αθαν. Γρηγοριάδη «Ιστορικαί Αλήθειαι» που μου έστειλε φίλος, ήταν η αφορμή να τρέξει ο νους μου στα χρόνια της Επανάστασης του 1821. Να φανταστώ τους Έλληνες κατοίκους της Αρκαδιάς με το φεσάκι τους, την πολύπτυχη φουστανέλα, τα τσαρούχια με τις φούντες, το τσιγκελωτό μουστάκι, ψηλόλιγνους και ανοιχτόχρωμους με αγέρωχο ύφος. Τους Τούρκους που ήταν πολυαριθμότεροι των Ελλήνων, με ανατολίτικα χαρακτηριστικά, με φέσια και τουρμπάνια, με τις βράκες και τσιμπούκια, και απειλητικό ύφος. Να φανταστώ τις Ελληνίδες και τις χανούμισσες με τα πασουμάκια και τις στάμνες στον ώμο για νερό στην Παζαρόβρυση, στις κρήνες του κάστρου, στη Σταφοδόβρυση και το Πηγαδούλι. Και με την καχυποψία στα μάτια και στις κινήσεις, σε όλους και όλες. Ο Αθανάσιος Γρηγοριάδης αναβιβάζει τους κατοίκους της Αρκαδιάς σε 45.000 και τους Τούρκους κατοίκους της σε 8.000, που ως επί το πλείστον κατοικούσαν στην Αρκαδιά που αριθμούσε 15.000 κατοίκους. Υπερβολές; Δεν ξέρω!

Να φανταστώ την Αρκαδιά (Κυπαρισσία) των χρόνων εκείνων, με τα στενοσόκακα, με τα καλντερίμια, την πυκνοκατοικημένη γύρω από το κάστρο και τις ρούγες (Πισωρούγα, Πάνω Ρούγα, Κάτω από το βράχο Τζουμέρι, την Πρόκα, την Τσοπελόρουγα και τον Άγιο Δημήτριο), δενδροφυτεμένη, και τους πλατύς καλντεριμένιους δρόμους (του Σταυροπάζαρου, της πλατείας Αρκαδιάς, τον δρόμο που οδηγεί στο κάστρο, τον δρόμο της Πρόκας).

Να φανταστώ τις κατοικίες τους μικρές, κάτι το οποίο δείχνουν τα χαλάσματα, τα αρχοντικά περιμανδρωμένα με αυλόπορτες καμαρωτές, και κατοικίες με καφασωτά παράθυρα. Τους κατοίκους να τρέχουν για τις δουλειές τους και ένα πολύβουο πλήθος να τριγυρίζει για ψώνια στο Σταυροπάζαρο και σε άλλα μαγαζιά.

Όλα δείχνουν ότι η Αρκαδιά ήταν πυκνοκατοικημένη τα χρόνια εκείνα και ότι οι κάτοικοι είχαν στενότητα χώρου, και ότι πολυμελείς οικογένειες ζούσαν στοιβαγμένες σε μικρά διαμερίσματα.

Σε κάθε κοινωνία, μικρή ή μεγάλη, υπάρχουν αυτοί που ξεχωρίζουν με τα αξιώματά τους, τα πλούτη, την πνευματική τους ανωτερότητα και τη δράση τους, και αποκαλούνται άρχουσα τάξη. Στην κοινωνία της Αρκαδιάς, πολλοί ήταν εκείνοι, από τους Έλληνες και τους Τούρκους, που ξεχώριζαν τα προεπαναστατικά και κατά την Επανάσταση χρόνια, και διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ταραχώδη εκείνη εποχή.

Για μεν τους Έλληνες, οι κληρικοί:

• Επίσκοπος Χριστιανουπόλεως Γερμανός, κατά κόσμο Γεώργιος Ζαφειρόπουλος
• Φραντζής Αμβρόσιος, Πρωτοσύγκελος
• Αναγνωστόπουλος Αντώνιος, Ιερέας
• Σαμπαζιώτης Ευστάθιος, Ιερέας
• Τζοχαντάρης Σακελλάριος, Ιερέας
• Ψιλογαλάνης Αμβρόσιος, Αρχιμανδρίτης
• Ρωμανός Γεώργιος, Μοναχός

Κοσμικοί:

• Πονηρόπουλος Νικόλαος, οπλαρχηγός
• Γρηγοριάδης Αθανάσιος, οπλαρχηγός
• Αναστασόπουλος Μήτρος, οπλαρχηγός
• Κατσαρός Αναστάσιος, οπλαρχηγός
• Πονηρόπουλος Γεράσιμος
• Γρηγοριάδης Γεώργιος
• Αναστασόπουλος Θεόδωρος
• Κατσαρός Διονύσιος
• Ζαδές Ανδρέας
• Τομαράς Ιωάννης
• Μπόρσας Γεώργιος
• Ψιλογαλάνης Γεώργιος
• Γκίμης Αναστάσιος
• Πολυχρονόπουλος Δημήτριος
• Τσάκος Αθανάσιος
• Πετρουτζής Δημήτριος
• Κοράκης Ιωάννης
• Πιτσινής Ευθύμιος
• Μανωλόπουλος Παναγιώτης
• Σακελλάριος Ιωάννης (εφονεύθει στην Αρκαδιά την 21η Αυγούστου 1825)
• Ρόμπος Ιωάννης
• Πασχαλίγκος Ζαχαρίας
• Μανωλόπουλος Δήμος
• Τζοχαντάρης Αναγνώστης (συνελήφθη αιχμάλωτος το 1825 και απέθανε στην αιχμαλωσία)
• Αναστασόπουλος Γκούρας
• Γεωργακόπουλος Αναστάσιος
• Γεωργακόπουλος Αναγνώστης
• Σελέτος Θεόδωρος
• Γεωργακόπουλος Χρήστος
• Μποϊλές Δήμος
• Σαράτσης Γεώργιος
• Σαράτσης Δήμος
• Σαράτσης Θεόδωρος
• Ρόμπος Ιωάννης
• Φραντζής Ζαφείρης
• Ψιλογαλάνης Αντώνιος
• Χαμέρης Χρήστος
• Λυμπερόπουλος Γεωργάκης
• Λεονέλης Νικ.

και άλλοι.

Για τους Τούρκους που η Αρκαδιά ήταν έδρα στρατιωτική, πολιτική και διοικητική, βοεβόδας ήταν ο Χουσεΐν Σπαή Αλημπεόπουλος. Διοικητής ο Μουσταφά Μπάσογλου που καταγόταν από μία εκ των σημαντικότερων Τούρκικων οικογενειών, πλουσιότερος όλων, ευφυέστατος, πονηρός, αλλά αγράμματος.

• Μπουλούμπασης (αστυνόμος) ο Μολά Χαλήλ.
• Καδής (δικαστής) ο Μεχμέτ Κάσδρα

Άλλοι αξιωματούχοι:

• ο Χουσεΐν Αγάς
• ο Ιμπραήμ Αγάς Μπάσογλου, γιος του Μουσταφά Μπάσογλου
• ο Μεχμέτ Αγάς Καστρινός
• Ο Χουσεϊνάκης
• Ο Μεχμέτ Κουσουρής
• Ο Αλή Μπουλούμπασης, κτηματίας
• Ο Αλή Κουρτ’ Αγά, τσιφλικάς

Σε αυτούς θα προσθέσουμε και τον Αλβανό γιατρό Ώστα Μέτος Μπραχόπουλο, ο οποίος συνελήφθει αιχμάλωτος στην Πύλο τον Αύγουστο του 1821 και έκτοτε συνεργάστηκε με τους Έλληνες.

Τον Βενετό γιατρό Κατουρίνι.

Ο Αθανάσιος Γρηγοριάδης στο βιβλίο «Ιστορικαί Αλήθειαι» γράφει: «Κατά τας αρχάς της Ελληνικής Επαναστάσεως ο αριθμός των εν Κυπαρισσία Τούρκων στρατιωτών μαχητών συνεποσούτο εις 2.000». Και ότι 4.000 ήταν τα γυναικόπαιδα με τους γέροντες που αναχώρησαν από την Αρκαδιά για να ασφαλισθούν στα κάστρα της Πύλου και της Μεθώνης.

Αυτή ήταν με λίγα λόγια η Αρκαδιά και αυτοί οι άνθρωποί της, τα ταραγμένα εκείνα χρόνια που έγραψαν ιστορία και καθόρισαν την τύχη της.

Δημ. Κ. Στρατικόπουλος