Μνήμες υπερηφάνειας σε χρώμα μωβ
Άρθρο του εκλιπόντος Παναγιώτη Η. Γιαννόπουλου, τ. διοικητικού διευθυντή Γενικού Νοσοκομείου Κυπαρισσίας, λαϊκού λαογράφου, δημοσιευμένο στην εφημερίδα «Φωνή της Μεσσηνίας», την 27η Οκτωβρίου 2003
Έχουν περάσει (63) εξήντα τρία χρόνια από το έπος της 28ης Οκτωβρίου 1940, και δη από την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Αποφάσισα να αναπτύξω με πραγματικά γεγονότα, τι ακριβώς συνέβη στην όμορφη Κυπαρισσία μας τις ιστορικές εκείνες ημέρες.
Ήμουν θυμάμαι πολύ ζωηρά μαθητής της 6ης τάξης του 1ου Δημοτικού Σχολείου Κυπαρισσίας. Όπως θα θυμούνται οι παλιοί Κυπαρίσσιοι, το σχολείο στεγαζόταν τότε στην οικία Πάτερη στην Πάνω Πόλη. Τη σχολική εκείνη χρονιά είχε αποφασισθεί από τον Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων Τριφυλίας οι δύο «έκτες» τάξεις του 1ου και 2ου Δημοτικού Σχολείου να συστεγασθούν σε αίθουσα του 2ου Δημοτικού Σχολείου, που στεγαζόταν στην οικία Κακίση, πιο κάτω από το Τμήμα Μεταγωγών και οι δύο «πέμπτες» τάξεις του 1ου και 2ου Δημοτικού Σχολείου να συστεγασθούν σε αίθουσα του Δημοτικού Σχολείου. Εμείς της 6ης τάξης δασκάλα είχαμε την αείμνηστη Μαρία Παπαδοπούλου το γένος Καρατζά.
Από την αρχή του σχολικού έτους διάφορες προκλήσεις των Ιταλιάνων και γεγονότα - σύννεφα άρχισαν να εμφανίζονται στον ελληνικό ουρανό. Η βύθιση του πολεμικού μας καταδρομικού, της ιστορικής Έλλης, ανήμερα το Δεκαπενταύγουστο στο λιμάνι της Τήνου, κατά την εορτή της Μεγαλόχαρης, γέμισε με θλίψη, οργή και αγανάκτηση τον Ελληνισμό, με την άνανδρη αυτή ενέργεια των Ιταλιάνων, και συχνά τα στόματα όλων μας έλεγαν και ξαναέλεγαν ότι κάτι κακό θα ακολουθήσει για την πατρίδα μας.
Ημέρα Σάββατο 26 Οκτωβρίου, εορτή του Αγίου Δημητρίου. Είχαμε εκκλησιασθεί στον Άγιο Δημήτριο του νεκροταφείου στην Πάνω Πόλη. Φθάνει και η Κυριακή, κύλησε και αυτή η μέρα, και σαν σχόλη που ήταν για εμάς τα παιδιά, η μεγάλη μας χαρά, το κυριακάτικο δειλινό έρχεται και όλοι μας σιγά - σιγά, αφού ο άρχων ήλιος βουτά στα ήσυχα και καταγάλανα νερά του Ιονίου παίρνοντας μαζί του την τελευταία ήρεμη ημέρα της 27ης Οκτωβρίου 1940, μαζευτήκαμε στα σπίτια μας για να ρίξουμε μια ματιά στα βιβλία μας.
Ξημερώνει η Δευτέρα 28η Οκτωβρίου. Η επιστάτρια του 1ου Δημοτικού Σχολείου αείμνηστη Δημητρούλα Βέτσου, όπως κάθε μέρα θα χτυπήσει την μικρή καμπάνα της Αγίας Τριάδας, για να ξεκινήσουμε οι μαθητές για τα σχολεία. Φθάσαμε στα σχολεία μας κάνοντας όπως πάντα την πρωινή προσευχή και μπαίνουμε στις τάξεις για μάθημα. Έρχεται το 1ο διάλειμμα, το 2ο και τότε ακούγεται ένας ισχυρός βόμβος και στον ουρανό της Αρκαδιάς παρουσιάσθηκαν εννέα (9) αεροπλάνα. Εμείς οι μικροί μαθητές αρχίσαμε να τα χαιρετάμε και να φωνάζουμε όλοι μαζί γιατί μας φάνηκε πολύ περίεργο τόσα πολλά αεροπλάνα να περάσουνε από την πόλη μας, και θέλαμε με τις παιδικές μας φωνές και τα χοροπηδήματα να δείξουμε ότι μας έβλεπαν και μας άκουγαν τα αεροπλάνα. Όμως, ήταν ιταλικά και φθάνοντας στην Πάτρα την βομβάρδισαν προκαλώντας αρκετά θύματα άμαχου πληθυσμού.
Αμέσως μετά οι καμπάνες των εκκλησιών άρχισαν να χτυπούν ασταμάτητα, η είδηση από στόμα σε στόμα εξαπλώνεται στην πόλη μας: η φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι μας κήρυξε τον πόλεμο. Τα ιταλικά στρατεύματα μας επιτέθηκαν στα αλβανικά βουνά. Την 3ην πρωινή ο Ιταλός πρέσβης Γκράτσι επισκέπτεται τον πρωθυπουργό της Ελλάδας Ιωάννη Μεταξά και του παραδίδει ιταλικό τελεσίγραφο του δικτάτορα φασίστα Μουσολίνι, που ζητούσε την παράδοση του πάτριου εδάφους. Ο πρωθυπουργός είπε το μεγάλο και ιστορικό ΟΧΙ.
Στην πόλη μας καταφθάνει το πρώτο σήμα από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας για την επιστράτευση αρκετών συμπατριωτών μας επιστράτων. Στη Διοίκηση Χωροφυλακής Κυπαρισσίας φθάνει κάπως αργά, και όταν είχε αρχίσει να πέφτει το πρώτο σκοτάδι της 28ης Οκτωβρίου. Αμέσως αρχίζει η συσκότιση στο κεντρικό καφενείο, εκεί που έσφυζε από ζωή η Πάνω Πόλη της Κυπαρισσίας μας. Το καφενείο ήταν του Νίκου Κουμουνδούρου (Λάζαρου). Εκεί υπήρχε και σχετικός πίνακας ανακοινώσεων.
Θυμάμαι έγινε η τοιχοκόλληση από τον αρμόδιο χωροφύλακα του Διατάγματος της επιστράτευσης και οι πρώτοι Κυπαρισίσσιοι επίστρατοι συνωστίζονταν γύρω από τον χώρο και με κεριά και λυχνάρια στα χέρια ελάμβαναν γνώση ποιες είναι οι πρώτες ηλικίες που καλούνται στα όπλα.
Ξημέρωσε η 29η Οκτωβρίου και όλοι οι επίστρατοι συρρέουν προς το σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης μας, τους ακολουθούν οι μανάδες, οι πατεράδες, οι γυναίκες, τα παιδιά όλοι οι κάτοικοι της πόλης. Εκεί γίνεται ένα «πανηγύρι», κλάματα αγκαλιές, χειροκροτήματα, και όλοι μαζί με ένα στόμα, με μια φωνή: «στο καλό παλικάρια μας η Παναγία μαζί σας, να νικήσετε τους φασίστες Ιταλιάνους και σας περιμένουμε να γυρίσετε όλοι γεροί, με το στεφάνι της νίκης, δοξασμένοι». Τα τρένα αγκομαχούν με όλα τα βαγόνια επιβατικά και φορτηγά γεμάτα από τους επίστρατους φαντάρους μας.
Στη συνέχεια των πρώτων ημερών η αρμόδια κτηνιατρική υπηρεσία των ενόπλων δυνάμεων εγκαταστάθηκε στην πόλη μας και άρχισε η καταγραφή αλόγων και ημιόνων για να γίνει η ανάλογη επίταξη για τις ανάγκες μεταφορών του στρατεύματος.
Άλλο «πανηγύρι» στον σιδηροδρομικό σταθμό, τα κατάλληλα υποζύγια φορτώνονται στα φορτηγά βαγόνια και κατευθύνονται στο μέτωπο. Η Ελλάδα μας λοιπόν μπήκε οριστικά στο φοβερό πόλεμο στα βουνά της Βορείου Ηπείρου.
Στον άμαχο πληθυσμό πλέον συμβαίνουν και χαρούμενα και πένθιμα γεγονότα, με την προέλαση των ελληνικών στρατευμάτων και με τις κατακτήσεις πόλεων της βορείου Ηπείρου. Έπεσε η Χειμάρρα, η Κορυτσά, το Μπόγραδετς, η Κλεισούρα. Οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούν χαρμόσυνα! Από τη μια μεριά ο λαός πανηγυρίζει για τις νίκες των ελληνικών τμημάτων, από την άλλη μεριά, για να γίνουν αυτές οι νίκες έπεσαν Ελληνόπουλα παλικάρια μεταξύ των οποίων και Κυπαρισσιωτόπουλα.
Ονομαστικά: Νικήτας Κοτσόβωλος, Δημήτριος Παυλόπουλος, Ηλίας Πιτταράς, Παναγιώτης Παναγόπουλος (Πρας), Πασχάλης Κωττούλας, Βαγγέλης Ιωαννίδης (Μουσάς), Νίκος Ψαριώτης, Μενέλαος Σταθακόπουλος (Σκαμνάκιας), Γιάννης Διονυσόπουλος (Πλατής), Θεόδωρος Χαΐνης, Αναστάσιος Μανιάτης, Θεμιστοκλής Αναγνωστόπουλος.
Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος, όμως άφησε και πολλά Κυπαρισσιωτόπουλα με αναπηρία, όπως: Κωνσταντίνος Γεωργιάδης ή Καραβίσος (καρολόγος), Σωτήρης Δρούλιας (κουρέας), Θεόδωρος Μανιάτης (αγρότης), Σπύρος Μαρτσέλος (βαρκάρης), Βασίλης Αποστολόπουλος (υπάλληλος Α.Τ.Ε.), Παναγιώτης Ματζώρος (κτηνοτρόφος), Μεγακλής Τσελονδρές, όλοι μακαρίτες σήμερα. Εν ζωή υπάρχουν οι έμποροι Δημήτριος Ζωγόπουλος και Νικόλαος Κανελλόπουλος.
Τι αναστάτωση μέσα στο διάβα της ζωής; τι φοβερός και απαίσιος ο πόλεμος; Η ζωή πλέον στην πόλη μας αρχίζει να γίνεται άθλια, σιγά - σιγά παρουσιάζονται τα πρώτα συμπτώματα της πείνας. Κανόνας του πολέμου είναι να υποφέρει μαζί με τα στρατευμένα παιδιά του και ο άμαχος πληθυσμός.
Στην πόλη μας δεν άργησαν να έλθουν και οι πρώτοι βομβαρδισμοί από τους φασίστες Ιταλιάνους. Θυμάμαι ξημέρωσε η 6η Δεκεμβρίου 1940, γιορτή του Αγίου Νικολάου προστάτου των ναυτικών, και ενώ εγένετο η θεία λειτουργία στο εορτάζον εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, που υπάρχει στους πρόποδες του Κάστρου, στο άκρο της συνοικίας Πούρκος και να το πρώτο ιταλικό αεροπλάνο κάνει την εμφάνισή του και η σειρήνα που είχε τοποθετηθεί στο Κάστρο χτυπά συναγερμό και όλοι τρέχουμε να κρυφτούμε. Φόβος και τρόμος. Το αεροπλάνο κάνει δύο τρεις βόλτες και αρχίζει να βομβαρδίζει στο λιμάνι της πόλης μας το καράβι «Αγία Ζώνη» που είχε προσαράξει εδώ, μεταφέροντας θειάφι από τη Σικελία της Ιταλίας. Η «Αγία Ζώνη» λοιπόν από την 6η Δεκεμβρίου και μετά είχε δεχθεί όλους τους βομβαρδισμούς. Ποιος ξέρει τι νόμιζαν οι Ιταλιάνοι αεροπόροι τι καράβι ήταν και συνεχώς το βομβάρδιζαν; Η «Αγία Ζώνη» λοιπόν εκείνες τις ημέρες του πολέμου αναδείχθηκε προστάτρια της Κυπαρισσίας μας. Είχε δεχθεί αμέτρητους βομβαρδισμούς, και έτσι δεν εβομβαρδίζετο ο άμαχος πληθυσμός (στο τέλος της θύμησης αυτής θα σας περιγράψω πώς η Κυπαρισσία μας εξεπλήρωσε το τάμα της για την «Αγία Ζώνη»).
Είπα λοιπόν ότι ήδη έπεσε και πείνα, και δια μέσω του Ερυθρού Σταυρού άρχισαν να λειτουργούν τα ανάλογα συσσίτια. Τα μαγειρεία για την παρασκευή του συσσιτίου είχαν εγκατασταθεί στο προαύλιο χώρο του 2ου Δημοτικού Σχολείου ετοιμάζοντας φασόλια, ρεβίθια, ρύζι, μακαρόνια και όλοι οι κάτοικοι με τις κατσαρόλες τους μαζεύονταν κάθε μεσημέρι να πάρουν το ανάλογο φαγητό. Ένας από τους Ιταλιάνους αεροπόρους κάνοντας βόλτα με το αεροπλάνο του για να κατασκοπεύσει τα σημεία της πόλης μας, είδε τον κόσμο και ενώ η σειρήνα του κάστρου χτυπά συναγερμό, και η φρουρά των φυλακών Μαντά του έριχνε με τα «Μάλχερ» (οπλισμός της εποχής) μήπως και το βρει καμία σφαίρα σε καίριο σημείο, με την δεύτερη βόλτα περνά ακριβώς πάνω από τα συσσίτια αλλά αρχίζει να ρίχνει τις βόμβες από την Αμαθούντα και πέφτουν όλες στο ύψος της Γυφτόρουγας, με αποτέλεσμα δυστυχώς και η Κυπαρισσία να έχει τα πρώτα θύματα από τον άμαχο πληθυσμό της. Τέσσερις (4) γυναίκες νεκρές. Οι Ειρήνη Ντούφα σύζυγος Παναγιώτου, Νικολέτα Φρούσου σύζυγος Νικολάου, Μαριγώ Λιακοπούλου σύζυγος Βασιλείου Ράπτη, Παναγιώτα Καρδίτσα σύζυγος Παναγιώτου, μητέρα της Λιακοπούλου.
Εδώ να πούμε για όλους τους νεκρούς του μετώπου και των αμάχων ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΑΥΤΩΝ.
Τις ώρες εκείνες λειτούργησε και η υπηρεσία της αεράμυνας της πόλης μας. Το πρώτο, ας πούμε, νοσοκομείο με τους νοσοκόμους και τραυματιοφορείς μεταξύ αυτών και ο μακαρίτης ο πατέρας μου Ηλίας Γιαννόπουλος (Αμπατζής). Το πρόχειρο αυτό νοσοκομείο στεγαζόταν στο αστικό σχολείο όπου άλλοτε στέγαζε τις υπηρεσίες της Κοινότητας Πάνω Πόλης - τελευταίος πρόεδρος ο Θανάσης Ιωαννίδης (Μουσάς) - κτίσμα του Δήμου το οποίον εγκαταλείφθηκε στην τύχη του. Στο σημείο αυτό κάνω μία πατριωτική έκκληση στο Δημοτικό Συμβούλιο, εκεί που έχασαν τη ζωή τους οι συμπατριώτισσές μας να στηθεί μια αναμνηστική πλάκα με τα ονόματά τους. Υπάρχει χώρος το «τούμπα» που λέμε και να θυμίζει στις επόμενες γενιές τα θύματα των Ιταλιάνων κατακτητών.
Ο πόλεμος συνεχίζει και πέφτουν στην «Αγία Ζώνη» βόμβες. Απρίλιο μήνα του έτους 1941 αρχίζει η επίθεση των Γερμανών στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Τα οχυρά του ρούπελ αντιστέκονται. Αεροπλάνα, πλέον γερμανικά, τα γνωστά «Στούκας» βομβαρδίζουν την Κυπαρισσία μας. Ο βομβαρδισμός από τα γερμανικά «στούκας» γίνεται μεταξύ των δύο (2) ξενοδοχείων ύπνου της πόλης μας, του Κωνσταντίνου Χριστοδούλου και του Ιωάννη Βρεττού, κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό, ευτυχώς χωρίς θύματα. Έρχεται η 27η Απριλίου 1941 το μέτωπο έχει καταρρεύσει και τα γερμανικά στρατεύματα προελαύνουν στο ελληνικό έδαφος. Θυμάμαι την ημέρα εκείνη ευρισκόμουν στον παππού μου (πατέρα της μητέρας μου Καλλιόπης), Γεώργιο Αθανασούλια (Τζαβάρα) μακαρίτη, στο χωριό Σπηλιά. Στο δημοτικό σχολείο του χωριού υπήρχε το κοινοτικό ραδιόφωνο. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού είχαμε μαζευτεί εκεί, και ακούγαμε τον εκφωνητή λεπτό προς λεπτό να μιλάει για την προέλαση των γερμανικών στρατευμάτων και σε μία στιγμή αρχίζει να ανακοινώνει ότι από ώρα σε ώρα υποδουλώνεται η Αθήνα. Κλάμα και συγκίνηση! Αρχίζει να μεταδίδεται ο Εθνικός Ύμνος. Εκεί σταματάει η φωνή της ελεύθερης Ελλάδας μας και αρχίζει η φοβερή και φρικτή κατοχή. Η τελευταία λέξη: Έλληνες καλή λευτεριά.
ΤΟ ΤΑΜΑ
Και τώρα, όπως αναφέρω στο σημείο της αφήγησής μου ότι η Κυπαρισσία μας εξεπλήρωσε το τάμα της στην «Αγία Ζώνη» και πράγματι αυτό εκπληρώθηκε. Ο Μέγας Δωρητής και Ευεργέτης Γεώργιος Αλεξόπουλος κληροδότησε όλη την περιουσία του για την κατασκευή και λειτουργία στην πόλη μας Νοσοκομείου. Στη διαθήκη του είχε ζητήσει στον προαύλιο χώρο του Νοσοκομείου να ανεγερθεί εκκλησάκι στη μνήμη της μητέρας του Μαρίας. Το έτος 1965 όταν Υπουργός υγείας ήταν ο αείμνηστος συμπατριώτης μας Ανδρέας Κοκκέβης, το διοικητικό συμβούλιο του Νοσοκομείου με πρόεδρο το μακαρίτη Βενιζέλο Σταθόπουλο δικηγόρο και εν συνεχεία το μακαρίτη Μιχάλη Πετρόπουλο και μέλη του Δ.Σ. τον μακαρίτη Σταύρο Μαρτίνο πεθερό μου, Κωνσταντίνο Αγγελόπουλο δάσκαλο, Παναγιώτη Ζαφειρόπουλο καθηγητή, υλοποίησε την επιθυμία του Δωρητού, και με ανάλογη οικονομική πίστωση από το υπουργείο άρχισε η κατασκευή του Ναού. Εργολάβος κατασκευαστής ήταν ο μακαρίτης Μιχάλης Αντωνόπουλος (Κολοσπύρος). Τελείωσε το έργο λοιπόν και ο διευθυντής του Νοσοκομείου Νικόλαος Τζανέτος, μακαρίτης με παίρνει μαζί του για να επισκεφθούμε τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ. Στέφανο. Γίνεται η επίσκεψη, του αναφέρουμε ότι ο ναός είναι έτοιμος και του ζητάμε να μας ορίσει ημερομηνία που θα γιορτάζει το εκκλησάκι και βάσει της επιθυμίας του κληροδότου αειμνήστου Γεωργίου Αλεξόπουλου ποια η προτεινόμενη εορτή της Παναγίας; Ο Σεβασμιώτατος, χωρίς χρονοτριβή, μας ορίζει την 31η Αυγούστου εκάστου έτους, εορτή κατάθεσης της Τιμίας και Αγίας Ζώνης της Θεοτόκου. Έτσι το τάμα της Κυπαρισσίας μας, θεία βουλήση, εκπληρώθηκε από τον Ποιμενάρχη μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου