Η xylella ΑΠΕΙΛΕΊ την αγορά του ελαιολάδου στην Πελοπόννησο

Μπορεί ο κορωνοϊός να φαντάζει αυτήν τη στιγμή ως το μεγαλύτερο βαρίδι για την παγκόσμια και εγχώρια οικονομική δραστηριότητα, όμως για τον ελαιοκομικό κλάδο μια διαφορετική, άλλου τύπου επιδημία, απειλεί να προκαλέσει απώλειες δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ μέσα στα επόμενα 50 χρόνια.
Ο λόγος για την xylella fastidiosa, που αποτελεί το… φόβο και τον τρόμο των Ιταλών ελαιοκαλλιεργητών από το 2013, όταν έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή της στη γειτονική χώρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου (IOC), μέχρι το τέλος του 2017 τουλάχιστον 6,5 εκατ. ελαιόδεντρα είχαν καταστραφεί στην Απουλία και νεότερες έρευνες «φωτογραφίζουν» την περιοχή ως την πλέον επικίνδυνη εστία επιμόλυνσης και άλλων περιοχών της Ευρώπης.
Έκτοτε, το παθογόνο βακτήριο (που πέρα από την ελιά πλήττει και άλλες καλλιέργειες, όπως το αμύγδαλο) «χτύπησε», σε μικρότερη βέβαια κλίμακα, τους ελαιώνες της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, ακόμη και της Γαλλίας, με τη χώρα μας να παραμένει ευτυχώς για την ώρα έξω από το κάδρο. Αυτό, ωστόσο, δεν πρέπει να αποτελεί λόγο εφησυχασμού:
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Wageningen, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση PNAS, εφόσον περάσει την Αδριατική και εξαπλωθεί ανεξέλεγκτα σε περιοχές όπως η Πελοπόννησος και η Κρήτη, η xylella θα μπορούσε να κοστίσει στην Ελλάδα ένα ποσό που αγγίζει τα 2 δισ. ευρώ μέχρι το 2050.
Το καλό και το κακό σενάριο
Το ολλανδικό πανεπιστήμιο έχει αναπτύξει ένα μαθηματικό μοντέλο υπολογισμού των οικονομικών επιπτώσεων από ενδεχόμενες επιδημίες xylella στις τρεις χώρες της Νότιας Ευρώπης, από τις οποίες προέρχεται το 95% της ευρωπαϊκής παραγωγής ελαιολάδου.
Για την Ελλάδα, το χειρότερο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο η προσβολή ενός ελαιώνα από το φυτοπαθογόνο καθιστά πλέον ασύμφορη τη συνέχιση της παραγωγής, προβλέπει απώλειες 1,94 δισ. ευρώ στην επόμενη 50ετία. Στον αντίποδα, το καλύτερο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο η χώρα και οι καλλιεργητές ειδικότερα επενδύουν σε πιο ανθεκτικές ποικιλίες δέντρων, οι απώλειες περιορίζονται στα 90 εκατ. ευρώ.
Ο υπολογισμός του οικονομικού κόστους στη μελέτη του Wageningen γίνεται με βάση τις απώλειες τόσο στα προσδοκώμενα κέρδη όσο και στις αποσβέσεις των επενδύσεων, λόγω του πρώιμου θανάτου των ελαιόδεντρων. Βάσει των ίδιων μοντέλων, για την Ισπανία, μεγαλύτερο παραγωγό ελαιολάδου όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως, η xylella μπορεί να κοστίσει από 390 εκατ. ευρώ μέχρι 16,86 δισ. ευρώ τα επόμενα 50 χρόνια.
Για την Ιταλία, όπου το βακτήριο, όπως προαναφέραμε, έχει ήδη νεκρώσει εκατομμύρια δέντρα, η ζημιά εκτιμάται από 0,6 έως 1,6 δισ. ευρώ στο καλύτερο και από 1,9 δισ. ευρώ έως 5,2 δισ. ευρώ στο χειρότερο σενάριο. Σε όλα αυτά, βεβαίως, θα πρέπει να προσθέσει κανείς και μια σειρά από άλλες, άμεσες ή έμμεσες οικονομικές επιπτώσεις για τους παραγωγούς και τα κράτη.
Όπως σχολίασε χαρακτηριστικά στο BBC η Maria Saponari, από το ιταλικό Ινστιτούτο Βιώσιμης Φυτοπροστασίας CNR, «η ζημιά στα ελαιόδεντρα οδηγεί επίσης σε μείωση της αξίας της αγροτικής γης ενώ καθιστά λιγότερο ελκυστικές τις πληττόμενες περιοχές ως τουριστικούς προορισμούς».