1821:-2021: Η ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΡΩΑ ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ ΦΡΑΝΤΖΗ

 Ο Αμβρόσιος Φραντζής (κατά κόσμον Ανδρόνικος Φρατζής, Μεσορρούγι Αχαΐας, 1778 - Αθήνα, 1851) ήταν Έλληνας κληρικός, ιστορικός, πολιτικός και αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Γεννήθηκε στο Μεσορρούγι της πρώην επαρχίας Καλαβρύτων το 1778. Έγινε μοναχός σε μικρή ηλικία στη μονή του Μεγάλου Σπηλαίου όπου έμαθε και γράμματα στη σχολή που λειτουργούσε εκεί. Στις 20 Φεβρουαρίου 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον ξάδελφό του Γερμανό Ζαφειρόπουλο, επίσκοπο της Ιεράς Μητρόπολης Χριστιανουπόλεως^[1] και ανέπτυξε μεγάλη δράση στην Πελοπόννησο. Μύησε στην Φιλική Εταιρεία όλους τους μοναχούς του Μεγάλου Σπηλαίου, ενώ πήρε μέρος σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις. Χρημάτισε μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας και το 1827 ήταν πληρεξούσιος Αρκαδίας στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας. 

Τον Ιανουάριο του 1821 μαζί με τον επίσκοπο Γερμανό μετέβησαν από την Κυπαρισσία στην Βοστίτσα (το σημερινό Αίγιο) και πήραν μέρος στην εκεί εθνοσυνέλευση. Μαζί με τον Γερμανό θεωρούνται από τους πρωτεργάτες της επανάστασης στην Αρκαδία. 

Το 1833, με υποκίνηση τού Άγγλου Εδουάρδου Μάνσον, συνελήφθη μαζί με τον Κολοκοτρώνη ως ρωσόφιλος και φυλακίστηκε στο Ναύπλιο^[2]. Αργότερα μετά την απελευθέρωσή του, επί βασιλείας Όθωνα, έχοντας ζήσει τα γεγονότα όλου του Αγώνα έγραψε το τετράτομο έργο Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος, καθιστάμενος έτσι ο πρώτος ιστορικός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Όμως είναι πιο πολύ απομνημονεύματα παρά ιστορία, ενώ κυρίαρχος είναι ένας τοπικισμός του.^[3] Η δημοσίευση όμως αυτού του έργου του σήκωσε θύελλα διαμαρτυριών από μέρους των περισσοτέρων από τους σύγχρονούς του, εκτός των Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, του Τζαλαφατινού αλλά και του Σακελλαριάδη που το έκριναν ως ιδιαίτερα αντικειμενικό και αμερόληπτο. 

Ο Αμβρόσιος Φραντζής πέθανε στην Αθήνα το 1851. Μετά από 85 χρόνια από το θάνατό του, το 1936, επί Ιωάννη Μεταξά στήθηκε μνημείο με την προτομή του στη Κάτω Κυπαρισσία. Τη βιογραφία του Α. Φραντζή έγραψε ο Κ. Καλαντζής υπό τον τίτλο "Ο Ιστορικός Αμβρόσιος Φραντζής – Ο Κληρικός, ο Πολεμιστής και ο Διπλωμάτης 1771-1851", Αθήνα. χ.χ.