Το Ραπτόπουλο ή Ραφτόπουλο είναι χτισμένο σε υψόμετρο περίπου 500 μέτρων πάνω στον επαρχιακό δρόμο Κυπαρισσίας –Μεσσήνης . Το παλιό του όνομα, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν Καρυοπούλα. Την ονομασία αυτή, διατήρησε μέχρι το 1959, οπότε και μετονομάστηκε σε Ραπτόπουλο.
Το χωριό έχει πολύ πράσινο, πολλά νερά και εύφορο έδαφος στο οποίο καλλιεργούνται ελαιόδεντρα, ρίγανη, σπαράγγια, χόρτα, μήλα, καρύδια και άλλα κηπευτικά. Το τοπίο με την πλούσια βλάστηση προσφέρεται για στιγμές ηρεμίας αλλά και για πεζοπορία μέσα στη φύση, καθώς το έδαφος εκεί είναι βατό.
Στο Ραπτόπουλο υπάρχουν δύο εκκλησίες. Η μία είναι των Αγίων Αναργύρων (Κοσμά και Δαμιανού) που κτίστηκε γύρω στα 1880 και η άλλη, η πιο παλιά είναι η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Στο Ραπτόπουλο θα δείτε και το διατηρητέο κτίριο, δωρεά του Ανδρέα Συγγρού, που κάποτε στέγαζε το δημοτικό σχολείο της περιοχής.
Η περιοχή του Ραπτόπουλου ανήκε κατά την αρχαιότητα στο Βασίλειο του Νέστορα της Πύλου. Σε μικρή απόσταση, άλλωστε, βρίσκονται οι αρχαιολογικοί χώροι της Μουριατάδας και της Περιστεριάς που μαρτυρούν μακραίωνη κατοίκηση της ευρύτερης περιοχής.
Αρχαιότητα
Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου. Στην ευρύτερη περιοχή της Τριπύλης είχε τα κοπάδια του, αλλά και τους «δρυοκόπους» (ξυλοκόποι για τις δρύες, ξύλο κατάλληλο για τα πλοία). Σε μικρή απόσταση είναι οι αρχαιολογικοί χώροι της Μουριατάδας (πιθανώς της αρχαίας Αμφιγένειας) και της Περιστεριάς στη διαδρομή Ραπτόπουλο – Κυπαρισσία.[2]
Το ίδιο το χωριό, το οποίο είναι χτισμένο στην πλαγιά του βουνού, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Τριφυλίας και της ευρύτερης περιοχής της Τριπύλης. Δυο ρέματα χωρίζουν το χωριό σε γειτονιές, το «Ξερολάγκαδο» και τα «Κανάλια». Σύμφωνα με την επίσημη άποψη του Δήμου Τριφυλίας, αλλά και την τοπική παράδοση, πιθανώς οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού να προέρχονταν από την Αγορέλιτσα (σήμερα το Αμπελόφυτο).[2] Η δεύτερη παράλληλη ονομασία του χωριού ήταν Καρυοπούλα, όνομα που διατήρησε μέχρι και το 1959, όταν συνεχίστηκε η κύρια και επίσημη ονομασία ως το Ραπτόπουλον (από το «Ράπτης» και όχι «Ράφτης»). Η συνηθισμένη αναφορά από τον πληθυσμό της ευρύτερης περιοχής, για το χωριό, όμως, είναι η αναφορά ως το Ραφτόπουλο (π.χ. «Πάμε στο Ραφτόπουλο» κ.λπ.).[2]
Ενετοκρατία
Την εποχή της Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Ραφτόπουλο (Raftopullo). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το Ραφτόπουλο (Raftopullo), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδίας (ή Αρκαδιάς, δηλαδή την περιοχή της σημερινής Κυπαρισσίας), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης).[5] Το Ραφτόπουλο, αναφερόταν ως Raftopolo, στην απογραφή Grimani του 1700 και ως Rastepulo στην απογραφή Pacifico/Alberghetti του 1704.[6]
Νεότερη ιστορία
Επίσης το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα ως Raphtopoulou σύμφωνα με τον Pouqueville το 1815 και Phaphtopoulou σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), η οποία ήταν τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833.[6] Υπάρχουν επίσης αναφορές του χωριού και ως Ραυτόπλου ή ως Ραφτόπουλον ή ως το Ραυτοπούλου. Το Ραυτόπουλο προσαρτήθηκε και έγινε έδρα στον παλαιό Δήμο Τριπύλης το 1835.[7][8] Το 1840[9] το Σελά (σήμερα ο Σελλάς) ορίζεται αυτό ως έδρα του Δήμου Τριπύλης[10] και παρέμεινε ως το 1843,[11] όταν μεταφέρθηκε η έδρα του δήμου στον οικισμό της Σαρακινάδας (ή Σαρακηνάδας, σήμερα το Κρυονέρι, της δημοτικής ενότητας Αετού). Το χωριό αναφέρεται, το 1853 επίσης σαν Ραυτοπούλου στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή και ως χωριό του Δήμου Τριπύλης της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 423 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[12] Ως έδρα του δήμου τότε αναφερόταν η Σαρακινάδα. Σύμφωνα με την απογραφή του 1861 το Σελά ήταν και πάλι τότε έδρα του δήμου με 279 κατοίκους. Λίγο αργότερα η έδρα του δήμου μεταφέρεται και πάλι στην Σαρακινάδα, ενώ το 1876 μεταφέρεται από αυτήν στον οικισμό Ραυτόπουλον,[13] όπως επιβεβαιώνεται και από την απογραφή του 1879. Το Ραυτόπουλον παρέμεινε έδρα του παλαιού Δήμου Τριπύλης ως το 1912, που αυτός καταργήθηκε. Το 1899 μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,[14] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας,[15] ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Το 1912 το Ραυτόπουλον προσαρτάται και γίνεται έδρα στην Κοινότητα Ραυτοπούλου.[16] Το 1927 αποσπάται από την Κοινότητα Λιχουδεσίου ή Λυκουδεσίου που είχε έδρα το Λιχουδέσι ή Λυκουδέσι,[17][18] και προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Ραυτοπούλου[19] και η Ασούτενα η οποία λίγο αργότερα, το 1928, μετονομάσθηκε σε Παληά Βρύση και στη συνέχεια, από το 1940, σε Παλαιά Βρύση. Το 1940 επίσης το όνομα του Ραυτόπουλου και της κοινότητας διορθώνεται σε Ραπτόπουλον και Κοινότητα Ραπτοπούλου αντίστοιχα. Το Ραπτόπουλο παρέμεινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, μαζί με την Παλαιά Βρύση στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», υπήχθησαν στην κατηργημένη Κοινότητα Τριπύλας,[20][21] ως το 2010. Η Κοινότητα Τριπύλας μετονομάσθηκε επίσημα, το 2006, σε Κοινότητας Τριπύλης[22] και καταργήθηκε στα τέλη του 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» το Ραπτόπουλον ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας.[2][23] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας. Το Ραπτόπουλον σήμερα είναι η έδρα της Τοπικής Κοινότητας του Ραπτοπούλου του Δήμου Τριφυλίας, στην οποία υπάγεται και ο οικισμός της Παλαιάς Βρύσης.[2]
Κάτοικοι
Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 76 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται με την κτηνοτροφία, καθώς και σε διάφορες αγροτικές εργασίες.[2]
| Απογραφή | Πληθυσμός | Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού |
|---|---|---|
| 1689 | 79[5] | |
| 1844 | 485[24] | |
| 1851 | 423[12] | |
| 1879 | 458[5][25] | |
| 1889 | 431[26] | |
| 1896 | 485[27] | |
| 1907 | 475[28] | |
| 1920 | 492[29] | |
| 1928 | 513[30] | |
| 1940 | 524[31] | |
| 1951 | 504[32] | |
| 1961 | 440[33] | |
| 1971 | 311[34] | |
| 1981 | 228[35] | |
| 1991 | 207[36] | |
| 2001 | 196[37] | |
| 2011 | 76[38] |
Κτίρια - αξιοθέατα - εκδηλώσεις
Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια ιδιαίτερη σημασία έχει το παλαιό Δημοτικό Σχολείο, αφενός αρχιτεκτονικά και αφετέρου ιστορικά.[2][39] Επίσης στα σημαντικά κτίρια και αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνεται το Παραδοσιακό Λιοτρίβι[2] στην τοποθεσία Βουλιαγμένη του χωριού, στο οποίο πραγματοποιούνται ενέργειες με σκοπό την μετατροπή του σε Μουσείο.[40]
Εκκλησίες
Υπάρχουν επίσης οι δυο εκκλησίες του χωριού,[2] η παλαιότερη εκκλησία του Αγίου Νικολάου (εορτασμός 6η Δεκεμβρίου) και η νεότερη εκκλησία των Αγίων Αναργύρων (Κοσμά και Δαμιανού, από την Ρώμη, εορτασμός 1η Ιουλίου), οι οποίες υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας:
- Εκκλησία του Αγίου Νικολάου: Κτίστηκε περί το 1418 με πελεκητή πέτρα. Το τέμπλο της εκκλησίας είναι ξυλόγλυπτο και φυλάσσεται στο γυναικωνίτη του ναού.[2]
- Εκκλησία των Αγίων Αναργύρων: Κτίστηκε περί το 1880 και είχε ως πρώτο εφημέριό της τον ιερομόναχο Ευγένιο Καρυώτη, ο οποίος μετακλήθηκε από το Μοναστήρι της Σκαφιδιάς της Ηλείας.[2]
Πανηγύρι και λαογραφικά έθιμα
Την ημέρα του εορτασμού των Αγίων Αναργύρων, την 1η Ιουλίου, ο Σύλλογος των Απαταχού Ραυτοπουλαίων, που ιδρύθηκε το 1981 και αναγνωρίστηκε το 1983,[41] διοργανώνει το ετήσιο πανηγύρι του χωριού με χορούς και μουσική, κατά τη διάρκεια του οποίου, διατίθενται ψητή γουρνοπούλα, καθώς και διάφορα τοπικά εδέσματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου