Χαρίλαος Τρικούπης: Γιατί είπε μάλλον εκτός Βουλής το θρυλικό Δυστυχώς Επτωχεύσαμεν

 

Λέγεται ότι μια μέρα σαν σήμερα, στη Βουλή, ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης είπε την ιστορική φράση, που τον συνοδεύει γοερά ακόμα και τώρα, 125 χρόνια μετά την αιώνια σιωπή του: «Δυστυχώς Επτωχευσαμεν».

Ο Τρικούπης, λέγεται πως χρησιμοποίησε τη φράση σε ομιλία του στη Βουλή στις 10 Δεκεμβρίου του 1893, αναφερόμενος στην οικονομική κατάσταση του κράτους και την αδυναμία του να αποπληρώσει το δημόσιο χρέος του. Από τότε η φράση αυτή χρησιμοποιείται για να δηλώσει αποτυχία, τόσο για οικονομικά θέματα όσο και για γενικότερους λόγους. Και στην Ελλάδα θα ακουστεί ουκ ολίγες φορές, μόνο που ο Χαρίλαος Τρικούπης δεν την είπε ποτέ στη Βουλή και ίσως και να μην την είπε ποτέ στη ζωή του! Από τα πρακτικά της Βουλής, τουλάχιστον, δεν προκύπτει κάτι τέτοιο, αλλά ούτε και από τις μαρτυρίες και τους σχολιασμούς της περιόδου.
Αλλά ούτε και στον Τύπο των ημερών, που είχε τη συνήθεια να περιγράφει εκτενώς τις κοινοβουλευτικές συζητήσεις, έγινε αναφορά στην περιβόητη φράση.
Τα παραμύθια του Συγγρού
Η φράση αρχίζει ν’ αποδίδεται στον Τρικούπη και να ταυτίζεται με την πολιτική του αργότερα. Μοναδική πηγή που βάζει τα συγκεκριμένα λόγια στο στόμα του είναι η αυτοβιογραφία του «εθνικού ευεργέτη» Ανδρέα Συγγρού.
Για να εξηγήσουν πολλοί σύγχρονοι μελετητές την απόδοση της παροιμιώδους φράσης στον Τρικούπη, γράφουν ότι μπορεί να ειπώθηκε εκτός Βουλής. Ούτε αυτό, όμως, τεκμηριώνεται από κάποιο αρχείο και πηγή. Από μια λεπτομερή ανάλυση των σχετικών αναφορών προκύπτει ότι ο Συγγρός είναι ανακριβής: Μαρτυρεί ότι η φράση περιέχεται στην εισήγηση Τρικούπη για τον προϋπολογισμό του 1894, ενώ αυτή έγινε στις 28 Δεκεμβρίου και δημοσιεύτηκε ολόκληρη στον φιλοκυβερνητικό Τύπο.
Άρα; Ποιος Τρικούπης και ποια πτώχευση;
Κι έτσι, ο Έλληνας Πρωθυπουργός μπήκε στη λίστα με τους ανθρώπους που δεν μίλησαν τότε που έπρεπε κι όταν το έκαναν η Ιστορία παράκουσε…
Για παράδειγμα η Μαρία Αντουανέτα ποτέ δεν είπε την ανοησία με το παντεσπάνι, ο Βολταίρος εκείνο το ευφάνταστο «Διαφωνώ με αυτό που λες αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου κλπ κλπ», ο Ιωάννης Μεταξάς το «Όχι» και ο Ανδρέας Παπανδρέου το… ηρωικό «βυθίσατε το Χόρα»…
Με τους μύθους μεγαλώσαμε και μην μας τους ξεδιαλύνετε τώρα κι όπως λέει και ο Παρασκευάς Καρασούλος: Δύσαν οι μύθοι κι οι θεοί κι η ομίχλη δυναμώνει κι ακόμα εγώ δεν έχω βρει τι τους αναπληρώνει… Τι μύθος κι αυτό; Ε, όχι!