Αποψιλώνεται η Τριφυλία στα χωριά οδηγώντας σε συρρίκνωση της υπαίθρου στη Μεσσηνία

 

Τι έχουν και… κλαίνε τα χωριά!

Η υπερσυγκέντρωση σε εξαιρετικά περιορισμένο χώρο της επικράτειας καθιστά ανυπόφορες τις συνθήκες διαβίωσης σε μεγάλα αστικά κέντρα και απειλεί με ερημοποίηση την περιφέρεια. Ο μισός και πλέον πληθυσμός της Ελλάδας κατοικεί σε 100 μόνον από τους 13.586 οικισμούς της χώρας.

Σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών του έτους 2021 που αφορούν στο Νόμιμο Πληθυσμό (δημότες) της χώρας και τα οποία έδωσε στη δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), η Μεσσηνία έφτασε τους 161.953 κατοίκους το 2021, με τους 60.000 να ζουν στη Δημοτική Ενότητα Καλαμάτας. Αν προσθέσουμε και αυτές της Μεσσήνης (11.895), της Κυπαρισσίας (8.277), των Γαργαλιάνων (7.082) και των Φιλιατρών (6.162), τότε αντιλαμβανόμαστε το βαθμό συρρίκνωσης της υπαίθρου, αφού μόνο στις παραπάνω περιοχές διαβιούν 91.358 άτομα, παραπάνω από το μισό πληθυσμό του νομού!

Μια βόλτα αν κάνουμε στη μεγάλη πλειοψηφία των χωριών της Μεσσηνίας, θα περιηγηθούμε σε άδειες γειτονιές, ανάμεσα σε στοιβαγμένες πέτρες, γερμένους τοίχους, τσακισμένες αυλόπορτες και χορταριασμένα καλντερίμια. Έρημα χωριά, γέροντες που πεθαίνουν μονάχοι τους, σπίτια και περιουσίες που ρημάζουν, κλειστά σχολεία, γήπεδα χορταριασμένα που περιμένουν τους νέους, οι οποίοι ποτέ δεν ήρθαν.

Πληθυσμιακή ανισοκατανομή

Γενικότερα, η πληθυσμιακή ανισοκατανομή στην Ελλάδα είναι ένα από τα κρίσιμα ζητήματα που καθορίζουν την ισόρροπη ανάπτυξη της χώρας. Σύμφωνα με τη μελέτη του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών (ΙΔΕΜ), που υπογράφει ο καθηγητής Βασίλης Παππάς, ο πληθυσμός αυτός ανισοκατανέμεται έντονα: Οι δύο πολυπληθέστερες Περιφερειακές Ενότητες της χώρας (Θεσσαλονίκης και Κεντρικού Τομέα Αθηνών) συγκεντρώνουν 2,1 εκατομμύρια (το 20,0% του συνολικού πληθυσμού), ενώ καταλαμβάνουν μόλις το 2,8% της έκτασης της Ελλάδας.

Οι πολυπληθέστεροι και ολιγοπληθέστεροι Δήμοι της χώρας

Το φαινόμενο της έντονης ανισοκατανομής αποτυπώνεται και σε επίπεδο Δήμων. Στους δέκα (10) πολυπληθέστερους από τους 332 Δήμους της χώρας μας (Αθηναίων, Θεσσαλονίκης, Πατρέων, Ηρακλείου, Πειραιώς, Λαρισαίων, Βόλου, Περιστερίου, Ρόδου και Ιωαννιτών) βρίσκεται συγκεντρωμένο το 21% του συνολικού πληθυσμού (2,2 εκατομμύρια).

Αντίστοιχα οι δέκα (10) ολιγοπληθέστεροι Δήμοι (Τήλου, Φολεγάνδρου, Μεγίστης, Χάλκης, Η.Ν. Ψαρών, Ανάφης, Αγίου Ευστρατίου, Σικίνου, Αγαθονησίου και Γαύδου) συγκεντρώνουν μόλις 4,1 χιλ. κατοίκους (0,04% του συνολικού πληθυσμού).

Το φαινόμενο της έντονης πληθυσμιακής ανισοκατανομής καταγράφεται ακόμα πιο έντονα όταν αλλάξουμε κλίμακα και μελετήσουμε τις Δημοτικές Ενότητες (ΔΕ). Οι ΔΕ που έχουν μόνιμο πληθυσμό πάνω από 100.000 κατοίκους είναι μόλις οκτώ (Αθηναίων, Θεσσαλονίκης, Πατρέων, Πειραιώς, Ηρακλείου, Λαρισαίων, Περιστερίου και Αχαρνών) και οι μισές από αυτές βρίσκονται στην Περιφέρεια Αττικής.

Στον αντίποδα, έντεκα (11) Δημοτικές Ενότητες έχουν λιγότερους από εκατό (100) κατοίκους η κάθε μία, οι περισσότερες εκ των οποίων (5) βρίσκονται στην Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών.

Δημογραφική κατάρρευση

Συμπερασματικά, το ηλεκτρονικό Δελτίο του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών, εκτός από την υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού σε ελάχιστες Περιφερειακές Ενότητες / Δήμους/ Δημοτικές Ενότητες και την έντονη ανισοκατανομή τους στο εσωτερικό πολλών Περιφερειακών Ενοτήτων, διαπιστώνει πως το 80% των κατοίκων της χώρας μας συγκεντρώνεται σε 710 μόνον από τους 13.586 οικισμούς της.

«Η εξαιρετικά άνιση αυτή κατανομή του πληθυσμού στον ελλαδικό χώρο, αποτέλεσμα του μεταπολεμικού μοντέλου ανάπτυξης και της απουσίας χωροταξικού σχεδιασμού, συνοδεύεται όχι μόνον από την άνιση κατανομή στο χώρο του εργατικού δυναμικού, των οικονομικών δραστηριοτήτων, του παραγομένου πλούτου, αλλά και από μια προβληματική κατανομή του πληθυσμού ανά ηλικία (αυξημένη γήρανση)» σημειώνει το ΙΔΕΜ.

Και προσθέτει: «Δημιουργεί, εκτός των άλλων, σοβαρά ζητήματα στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας και στην εδαφική της συνοχή, ενώ έχει ήδη επηρεάσει και το δημογραφικό δυναμισμό πολλών περιοχών με μικρές πληθυσμιακές πυκνότητες, όπου καταγράφονται συνήθως ετησίως υψηλές αναλογίες θανάτων ανά γέννηση και υψηλοί ρυθμοί μείωσης του πληθυσμού, εγείροντας βάσιμες αμφιβολίες ως προς τη δυνατότητα αποφυγής της δημογραφικής τους κατάρρευσης».

Α.Π.