Η ιστορία των προεδρικών εκλογών στην Ελλάδα

Γράφει η Ντία Μούλου

Ραγδαίες είναι οι πολιτικές εξελίξεις μετά την επίσπευση της διαδικασίας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, με το Μέγαρο της Ηρώδου του Αττικού να ετοιμάζεται να υποδεχθεί τον νέο ένοικό του. Από την κατάργηση της βασιλευομένης δημοκρατίας, με το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974, τοΠροεδρικό Μέγαρο έχει φιλοξενήσει έξι Προέδρους σε εννέα προεδρικές θητείες, ωστόσο η εκλογή τους δεν ήταν πάντα εύκολη υπόθεση.

Το kyparissianews κάνει μια ιστορική αναδρομή στις προεδρικές εκλογές από το 1974 έως σήμερα.

1974

Ο πρώτος μεταπολιτευτικός Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν ο Μιχαήλ Στασινόπουλος, που ανέλαβε το ύπατο πολιτειακό αξίωμα προσωρινά. Δέκα ημέρες μετά το δημοψήφισμα που κατήργησε τη βασιλεία, στις 18 Δεκεμβρίου 1974, η νέα Βουλή τον εξέλεξε προσωρινό Πρόεδρο της Δημοκρατίας με 206 ψήφους.

Διετέλεσε Πρόεδρος έως τις 19 Ιουλίου 1975 όταν το αξίωμα ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, και οριστικοποιήθηκε πλέον η τελική μορφή του νέου πολιτεύματος.

1975

Στην προεδρική εκλογή του 1975, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος έλαβε 210 ψήφους, σε σύνολο ψηφισάντων 295. Τον ψήφισαν οι βουλευτές της ΝΔ, που διέθετε 215 έδρες.

Αντίπαλός του ήταν ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, που υποστηρίχθηκε από την Ένωση Κέντρου (μετέπειτα ΕΔΗΚ) και έλαβε 65 ψήφους. Το ΠΑΣΟΚ και η Ενωμένη Αριστερά ψήφισαν λευκό (20 ψήφοι).

1980

Το 1980 στην Προεδρία της Δημοκρατίας εξελέγη ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Η ΝΔ διέθετε 175 έδρες και δεν είχε την απαιτούμενη πλειοψηφία των 200 εδρών στις δύο πρώτες ψηφοφορίες και των 180 στην τρίτη ψηφοφορία για την εκλογή του προέδρου της στο ύπατο αξίωμα.

Στην α΄ψηφοφορία, στις 23 Απριλίου, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συγκέντρωσε 179 ψήφους και στη δεύτερη ψηφοφορία, 29 Απριλίου, 181 ψήφους. Τελικά, εξελέγη στον τρίτο γύρο της ψηφοφορίας με 183 ψήφους.

Υπέρ της υποψηφιότητάς του τάχθηκαν οι 175 βουλευτές της ΝΔ και 8 ανεξάρτητοι και βουλευτές της Εθνικής Παράταξης, του ΚΟΔΗΣΟ και της ΕΔΗΚ που δεν συντάχθηκαν με την επίσημη επιλογή του κόμματός τους. Συνυποψήφιοι του Κ.Καραμανλή ήταν οι Γιάννης Ζίγδης (4 ψήφοι της ΕΔΗΚ), Γιώργος Μυλωνάς (3 ψήφοι του ΚΟΔΗΣΟ), Ηλίας Ηλιού, Λεωνίδας Κύρκος και Στέλιος Παπαθεμελής (έλαβαν από μία ψήφο).

1985

Η εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη το 1985 εξελίχθηκε σε «θρίλερ», προκαλώντας σκληρή πολιτική αντιπαράθεση, καθώς αποτέλεσε την «έκπληξη» του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου. Σημειώνεται πως μέχρι την τελευταία στιγμή, κοινή πεποίθηση ήταν ότι θα  επανεκλεγόταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Η απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου να προτείνει τον Χρήστο Σαρτζετάκη προκάλεσε την έντονη αντίδραση της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Νέας Δημοκρατίας, κερδίζοντας όμως τις εντυπώσεις σε πολιτικό επίπεδο, αναστρέφοντας το αρνητικό για το ΠΑΣΟΚ κλίμα, εν όψει των βουλευτικών εκλογών της 2ας Ιουνίου 1985.

Παράλληλα, αντικείμενο σκληρών αντιπαραθέσεων αποτέλεσε το ερώτημα εάν ο πρόεδρος της Βουλής, Γιάννης Αλευράς, είχε δικαίωμα ψήφου. Συνταγματολόγοι και Βουλή κατέληξαν ότι ο βουλευτής δεν χάνει ποτέ το δικαίωμα ψήφου.

Εκτός των παραπάνω, κυβέρνηση και αντιπολίτευση συγκρούστηκαν ακόμη και για το χρώμα των ψηφοδελτίων, με αποτέλεσμα να τεθεί υπό αμφισβήτηση η μυστικότητα της ψηφοφορίας. Υπήρχαν δύο ψηφοδέλτια: το ένα με το όνομα του Χρήστου Σαρτζετάκη σε γαλάζιο χρώμα και το λευκό.

Η πρώτη ψηφοφορία διεξήχθη στις 21 Μαρτίου , με τον Χρήστο Σαρτζετάκη να υποστηρίζεται από ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ. Στην ψηφοφορία αυτή απαιτούνταν 200 ψήφοι. Ο Χρήστος Σαρτζετάκης έλαβε 178 ψήφους, σε σύνολο 297 παριστάμενων βουλευτών. Απείχαν της διαδικασίας οι βουλευτές της ΝΔ, ενώ από την κάλπη βγήκαν τρία λευκά και τρία άκυρα. Στη δεύτερη ψηφοφορία στις 23 Μαρτίου, που επίσης απαιτούνταν 200 ψήφοι, ο κ. Σαρτζετάκης έλαβε 185 ψήφους. Δεν ψήφισαν 110 βουλευτές και καταμετρήθηκαν 3 άκυρα και ένα λευκό. Τελικά ο Χρήστος Σαρτζετάκης εξελέγη Πρόεδρος στην τρίτη ψηφοφορία, στις 29 Μαρτίου, με 180 ψήφος, όσο δηλαδή ήταν το όριο που προβλέπει το Σύνταγμα. Πέντε ψηφοδέλτια ήταν άκυρα και ένα λευκό. Εκατόν δώδεκα βουλευτές της ΝΔ δεν έλαβαν μέρος στην εκλογική διαδικασία.

1990

Με τη Νέα Δημοκρατία να μην διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία -είχε 148 βουλευτές- και υπό της σκιά του βεβαρημένου πολιτικού κλίματος της εποχής, λόγω του σκανδάλου Κοσκωτά και του Ειδικού Δικαστηρίου που δίκασε τον πρώην πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου και υπουργούς της κυβέρνησης του, η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας άνοιξε το δρόμο για τις κάλπες.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε ήδη αρνηθεί να είναι υποψήφιος στην πρώτη φάση της εκλογικής διαδικασία, αφού γνώριζε ότι δεν θα εκλεγόταν. Στις 8 Απριλίου 1990 έγιναν βουλευτικές εκλογές. Η Νέα Δημοκρατία έλαβε το 46,89% των ψήφων και 150 έδρες στη Βουλή. Με τη στήριξη του βουλευτή της ΔΗΑΝΑ Θεόδωρου Κατσίκη, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σχημάτισε κυβέρνηση.

Στην πρώτη ψηφοφορία της δεύτερης φάσης της εκλογής Προέδρου (30 Απριλίου), ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έλαβε 149 ψήφους και οι συνυποψήφιοί του Γιάννης Αλευράς (ΠΑΣΟΚ) και Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος (Συνασπισμός) 123 και 21 αντίστοιχα. Στη δεύτερη ψηφοφορία (5 Μαΐου), όπου απαιτούνται 151 ψήφοι, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έλαβε 153 ψήφους και εκλέχθηκε Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Συγκέντρωσε τις 150 ψήφους της ΝΔ και από μία από τους Θ.Κατσίκη, Α.Σαδίκ και Φ.Φαΐκογλου. Ο Γ.Αλευράς έλαβε 125 ψήφους και ο Κ.Δεσποτόπουλος 21.

1995

Το ΠΑΣΟΚ συμφωνεί με την πρόταση της Πολιτικής Άνοιξης του Αντώνη Σαμαρά υπέρ της υποψηφιότητας του Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου. Η Νέα Δημοκρατία πρότεινε τον Αθανάσιο Τσαλδάρη. Το αποτέλεσμα και στις τρεις ψηφοφορίες ήταν το ίδιο. Ο κ.Στεφανόπουλος συγκέντρωσε 181 ψήφους και εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας, 170 τους ΠΑΣΟΚ και 11 της ΠΟΛΑΝ. Ο συνυποψήφιός του Αθανάσιος Τσαλδάρης έλαβε 109 ψήφους από τη ΝΔ. Εννέα βουλευτές του ΚΚΕ και ο Μιχάλης Παπακωνσταντίνου δήλωσαν «παρόντες».

2000

Η δεύτερη εκλογή του Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου στο ύπατο αξίωμα ήταν άνετη. Ήταν η πρώτη φορά στη μεταπολιτευτική ιστορία που το κυβερνών κόμμα και η αντιπολίτευση υποστήριξαν κοινό υποψήφιο, αλλά και πρώτη φορά που επανεξελέγη το ίδιο πρόσωπο για δεύτερη συνεχή θητεία. Έτσι, η έκβαση ήταν γνωστή προτού ακόμη ξεκινήσει η ψηφοφορία της 8ης Φεβρουαρίου. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν 269 ψήφοι, επί 298 παριστάμενων βουλευτών, υπέρ του Κωστή Στεφανόπουλου και δέκα για τον υποδειχθέντα από το Συνασπισμό, Λεωνίδα Κύρκο. Οι 11 βουλευτές του ΚΚΕ και οι οκτώ του ΔΗΚΚΙ δήλωσαν «παρών».

2004

Στις 12 Δεκεμβρίου 2004 προτάθηκε από τον Πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Υπέρ της πρότασης εκφράστηκε και το ΠΑΣΟΚ. Στην ψηφοφορία που έγινε στη Βουλή ο Κάρολος Παπούλιας εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας από τον πρώτο γύρο με 279 ψήφους. Οι βουλευτές του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ δήλωσαν «παρών».

2010

Στις 3 Φεβρουαρίου 2010 ο Κάρολος Παπούλιας επανεξελέγη στο ύπατο αξίωμα της χώρας με 266 ψήφους στο σύνολο των 298 ψηφισάντων. Υπερψηφίστηκε από σύσσωμες τις Κοινοβουλευτικές Ομάδες του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΛΑΟΣ, ενώ 32 βουλευτές των ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ δήλωσαν «παρών». Με το αποτέλεσμα αυτό έγινε ο τρίτος Πρόεδρος που επανεκλέγεται για δεύτερη θητεία. Ορκίστηκε για δεύτερη φορά στις 12 Μαρτίου 2010.