_Από το βιβλίο του Αειμνήστου πολυαγαπημένου μου αδελφού ΓΙΑΝΝΗ , με τον τίτλο ΑΡΤΙΚΙΟΝ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ σελ.225 ,και τις δικές μου Αναμνήσεις.
1). ΓΕΝΙΚΑ.: Σήμερα επικρατεί η άποψη , ότι το αμπέλι πρωτοκαλλιεργήθηκε από την εποχή που ο άνθρωπος έπαψε , να ζει νομαδικά.
Κρασί παράγεται σε περισσότερες από 50 χώρες στο κόσμο.Στην Ευρώπη , η Γαλλία , είναι αδιαμφισβήτητα , η χώρα που παράγει τα γνωστότερα και τα πιό φημισμένα Κρασιά.Τα κόκκινα , ροζέ , λευκά και τη σαμπάνια .Όμως και η Ιταλία , η Ισπανία , η Πορτογαλία και η Αυστρία έχουν μεγάλη παράδοση στην αμπελοκαλλιέργεια και οινοποιία.
Η Ελλάδα είναι η πρώτη Ευρωπα'ι' κή χώρα , στην οποία καλλιεργήθηκε το αμπέλι.
Στο χωριό μας το ΑΡΤΙΚΙ _ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ , όλες οι οικογένειες είχαν αμπέλι.Μερικές από τις ποικιλίες ήταν: Το καλλιανίτικο , το φιλέρι , το Μοσχοφίλερο , η ασπρούδα , ο Ροδίτης και η μαυρούδα.
Επιτραπέζια σταφύλια " φαγώσιμα / φαγουλάρικα " ήταν : Η φράουλα , το ροζακί , το αητονύχι , ο σιδερίτης , το κέρινο και το cordinaj ( Ευρωπα' ι' κης προέλευσης.)
Τα κλήματα των επιτραπεζίων σταφυλιών , έκαναν τις γνωστές κληματαριές στις αυλές των σπιτιών , που παρείχαν και ίσκιο το καλοκαίρι.
Το αμπέλι ήθελε , μόνο δύο (2) εργασίες επί πλέον από ότι γινόταν στις σταφίδες .Ήταν το μονοβέργισμα το Νοέμβριο και το κορφολόγημα το Μά' ι'ο ,προς το τέλος του ραντίσματος.
2).Ο ΤΡΥΓΟΣ ΤΟΥ ΑΜΠΕΛΙΟΥ.
Το τρύγιμα των αμπελιών γινόταν τον Σεπτέμβριο.Μιά ξαφνική νεροποντή , λίγες μέρες πρίν τον τρύγο , μπορούσε να καταστρέψει την παραγωγή , γιατί θα έσκαγαν οι ρώγες και θα σάπιζαν τα σταφύλια .
Πριν από τον τρύγο , έπρεπε να προετοιμαστεί ο ΛΙΝΟΣ
και το ΒΑΓΕΝΙ.( βαρέλι - κρασοβάρελο).
Ο ΛΙΝΟΣ ( το πατητήρι) , ήταν διαστάσεων 2 χ2 μέτρα και ύψους (1'3-1'5 μέτρα) , όπου γινόταν το πάτημα των σταφυλιών με τα πόδια , από ένα η περισσότερα άτομα.Ήταν φτιαγμένος από πέτρα και το δάπεδό του ήταν λείο.
Τα σταφύλια , γιά να βγάλουν καλύτερα τον μούστο , τα έριχναν στο ΛΙΝΟ επάνω σε ένα στρώμα από σπάρτα , που ήταν τοποθετημένα σε μιά σειρά δοκαριών .
Η εκροή του μούστου γινόταν σε ένα καζάνι , από ένα σιδηρένιο σωλήνα , ο οποίος προεξείχε του τοίχου 30 εκατοστά.
Από το καζάνι έπαιρναν τον μούστο και τον μετέφεραν με τά ασκιά ( δερμάτινα βαρέλια) , φορτωμένα στα μουλάρια , στο βαγένι , στο σπίτι.
Το ΒΑΡΕΛΙ( βαγ ένι- κρασοβάρελο) , ήταν το μεγάλο κυλινδρικό ξύλινο δοχείο , με στεφάνια ( 6-10) περιμετρικά , για να συγκρατούν τις επί μέρους σανίδες , μέσα στο οποίο αποθήκευαν το ( χυμό των σταφυλιών) , μούστο , που μετά από βράσιμο του , γινόταν κρασί.
Τα ΒΑΓΕΝΙΑ , τα κατασκεύαζαν ειδικοί τεχνίτες , από σανίδες δένδρου καστανιάς η καρυδιάς η βελανιδιάς .Χωρούσαν από (200-700 ) οκάδες και περισσοτερο.Στο μέσο της επάνω σανίδας ( δόγας) , είχε μια τρύπα , για να ρίχνουν το μούστο , μέσα στο βαγένι και στο κάτω μέρος , ήταν η κάνουλα , που έβγαζαν το κρασί.
ΤΟ ΓΡΑΔΑΡΙΣΜΑ :. Ήταν το μέτρημα των βαθμών του μούστου.Αν δεν είχαν γραδόμετρο , χρησιμοποιούσαν ένα φρέσκο αυγό.Ανάλογα με το ύψος του βαθμού του μούστου , το αυγό προεξείχε από την επιφάνεια .Οι καλύτεροι βαθμοί ήταν( 12'8_13). Όταν οι βαθμοί , ήσαν χαμηλοί έριχναν βραστό πετουμέζι η ζάχαρη και όταν ήταν υψηλοί , έριχναν νερό , για να τους κατεβάσουν.
Το ΤΣΙΦΙΛΙΣΜΑ : Όταν τέλειωνε το πάτημα των σταφυλιών , τα τσίπουρα ( υπολείμματα σταφυλιών) , τα έβαζαν στη τσιφιλιά ( ειδικό μηχάνημα για να τα στύψουν ) , και βγάλουν το μούστο που είχε απομείνει .Τα στημένα τσίπουρα τα έριχναν στα ζώα.
Το ΓΕΜΙΣΜΑ ΤΟΥ ΒΑΓΕΝΙΟΥ. Το βαγένι δεν το γέμιζαν μέχρι πάνω , αλλά άφηναν κενό 15-20 εκατοστά, γιατί ο μούστος με τη ζύμωση ( βράσιμο) , φούσκωνε και χυνόταν έξω.Δεν το έκλειναν , στο επάνω μέρος , αλλά έβαζαν ένα πρόχειρο σκέπασμα , για να διαφεύγει το διοξείδιο του άνθρακα , που δημιουργούσε η ζύμωση.
ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΑΘΜΩΝ ΚΡΑΣΙΟΥ. Για να έχουν καλύτερη επιτυχία στη γεύση του κρασιού , γέμιζαν ένα μικρό μπουκαλάκι με μούστο και το δείγμα το πήγαιναν στο Χημείο στο Κοπανάκι η στην Κυπαρισσία , για να δώσουν οι χημικοί καλύτερες οδηγίες .Για να γίνεται καλύτερα η ζύμωση του μούστου , τις 2-3 πρώτες ημέρες το ανακάτεβαν καλά , με ένα μεγάλο καλάμι η ξήλο.Τις επόμενες 10-12 ημέρες , μια φορά την ημέρα .Η ζύμωση μετέτρεπε το ζάχαρο σε οινόπνευμα .Στην αρχή ήταν δυνατό και αργότερα εξασθενούσε.
ΤΟ ΑΝΟΙΓΜΑ ΤΟΥ ΒΑΓΕΝΙΟΥ. Το άνοιγμα του βαγενιού και η λήψη του πρώτου κρασιού , από την κάνουλα , γινόταν κανονικά μετά Σαράντα (40) περίπου ημέρες .Συνήθως γινόταν στο ΑΡΤΙΚΙ , την ημέρα γιορτής του ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ , που είχε και πανηγύρι το χωριό.Αν το κρασί ήταν ακόμη θολό στο μπουκάλι , το άφηναν να " ξεθολώσει".
ΤΟ ΧΡΙΣΙΜΟ ΤΟΥ ΒΑΡΕΛΙΟΥ. Όταν ολοκληρωνόταν η ζύμωση του κρασιού , έκλειναν πολύ καλά το πώμα του βαγενιού , στο επάνω μέρος , για να μην αερίζεται , "( έχριζαν το βαρέλι όπως έλεγαν".)Το χρίσμα γινόταν με ρετσίνι.Μερικοί έβαζαν και γύψο .Για να γίνει το "χρίσιμο" έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί , η ζύμωση , γιατί διαφορετικά μπορούσε , να σπάσει το βαρέλι.
ΤΟ ΓΥΡΙΣΜΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ. Το γύρισμα του κρασιού γινόταν , κατά τον μήνα Φεβρουάριο , εφόσον θα έμενε για πολύ στο βαγένι , επάνω από ένα (1) χρόνο τουλάχιστον.Άνοιγαν το βαγένι και άδειαζαν το κρασί σε καζάνια .Στη συνέχεια έβγαζαν τη " λάσπη" .Τα υπολοίματα δηλαδή της ζύμωσης και αφού έπλεναν καλά το βαγένι ξανάβαζαν το κρασί.Έτσι το κρασί δεν θα μπορούσε να χαλάση , από τη πολλή ζέστη η άλλη αιτία.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ από το ΚΡΑΣΙ , ΤΟ ΣΤΑΦΙΛΙ και το ΜΟΥΣΤΟ.
α. Το σταφύλι , ως γλυκό κουταλιού.
β.Το πετιμέζι η πετουμέζι.
γ.Η μουσταλευριά.
δ. Τα μουστοκούλουρα.
ε.Παρασκευή του ξυδιού.( Χρησιμοποιείται στη μαγειρική , στην Κουζίνα , για καθαρισμό σκευών , στη βαφική , στην ατομική καθαριότητα , παραδοσιακές συνταγές φαγητών και γλυκών ).
στ.Χρήσεις του κρασιού.( Το κρασί χρησιμοποιείται στη Χριστιανική θρησκεία ,στη μαγειρική και σε νεκρικά έθιμα ).
Σας ευχαριστώ.
Δημήτριος Μητρόπουλος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου