Η Μεσσηνία ως κόμβος έρευνας για την κλιματική αλλαγή

Με αφορμή τα πέντε χρόνια λειτουργίας του Νavarino Environmental Οbservatory (NEO), θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μερικές από τις πιο σημαντικές στιγμές αυτής της πορείας. Θα ξεκινήσω βέβαια από τη γέννησή του, που υποστηρίχθηκε πολύ από τον τότε Πρύτανη του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης Καθ. Kαre Bremer, ο οποίος το 2008 προσέγγισε την εταιρεία ΤΕΜΕΣ με στόχο τη δημιουργία ενός περιβαλλοντικού παρατηρητηρίου στη Μεσσηνία, όπου η εταιρεία είχε ξεκινήσει την ανάπτυξη ενός τουριστικού προορισμού. Αφενός η Μεσσηνία επιλέχθηκε λόγω των μοναδικών κλιματικών και γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών της, που την καθιστούν ιδανικό μέρος για κλιματική και περιβαλλοντική έρευνα. Αφετέρου, η Costa Navarino επιλέχθηκε λόγω της ισχυρής δέσμευσης της εταιρείας στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, σύμφωνα με το όραμα του ιδρυτή της, Καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου.
Στη συνέχεια ενεπλάκησαν πολλοί ακόμη και οι προεργασίες που ξεκίνησαν από τους τρεις εταίρους, το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών και την ΤΕΜΕΣ, οδήγησαν στην υπογραφή της συμφωνίας το Δεκέμβριο του 2009. Προσπαθώντας να συνοψίσουμε το έργο μας για τα 5 πρώτα χρόνια, θα ανέφερα τα παρακάτω: Το ΝΕΟ συλλέγει και καταγράφει δεδομένα σύστασης της ατμόσφαιρας, των υδρολογικών συνθηκών και παραμέτρων διαμόρφωσης του κλίματος κατά το παρελθόν για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, για την οποία υπάρχει σημαντική έλλειψη στοιχείων. Αναπτύσσει επιστημονικά εργαλεία για την παρακολούθηση, εξέλιξη και αντιμετώπιση πυρκαγιών. Αναπτύσσει επιστημονικά εργαλεία για τον έλεγχο της διείσδυσης θαλάσσιων υδάτων στον παράκτιο υδροφόρο ορίζοντα. Καταγράφει και εξετάζει την προέλευση των ατμοσφαιρικών σωματιδίων, και προσδιορίζει τον κλιματικό τους ρόλο. Αναπτύσσει επιστημονικά εργαλεία για τη μελέτη της περιοδικότητας μεγάλων σεισμικών δραστηριοτήτων κατά το παρελθόν. Έχει καταδείξει το σημαντικό ρόλο των τεκτονικών μετακινήσεων και των κλιματικών διακυμάνσεων στη διαμόρφωση του ανάγλυφου της Πελοποννήσου. Δημιούργησε μία νέα χρονοσειρά δεδομένων, 1.500 ετών, που βασίζεται σε χρονολόγηση δέντρων από την Ελλάδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η μεγαλύτερη χρονοσειρά που υπάρχει για τη Μεσόγειο και στηρίζεται σε 63.642 μεμονωμένες αναλύσεις δακτυλίων δέντρων. Μέσα από την ανάλυση σταλαγμιτών, μαθαίνουμε για πρώτη φορά για την ιστορία του κλίματος στην Ελλάδα τα τελευταία 10.000 χρόνια.