Άρθρο του εκλιπόντος Παναγιώτη Η. Γιαννόπουλου, τ. διοικητικού διευθυντή Γ. Νοσοκομείου Κυπαρισσίας, λαϊκού λαογράφου, δημοσιευμένο στην Τριφυλιακη Εστία, περίοδος Γ, τεύχος 9/137, άνοιξη 2007
Το σχολικό έτος 1935 - 1936 ήμουν μαθητής στην α΄ τάξη του ιστορικού, πρώτου δημοτικού σχολείου της Άνω Πόλης Κυπαρισσίας - στου Πάτερη. Θυμάμαι τους δασκάλους μας (τόσο εμένα, όσο και όσων έχουν γεννηθεί το 1929), αείμνηστους Σωτήρη Παπαντωνόπουλο, καταγόμενο απ’ το χωριό Βηδίσοβα - Μάλθη Τριφυλίας, στην α΄ και β΄ τάξη, την Αρχοντούλα Μητροπούλου στην γ΄ και δ΄ τάξη, τον Λυμπέρη Λυμπερόπουλο στην ε΄ τάξη και προς το τέλος της σχολικής χρονιάς την νεοδιορισθείσα τότε, Πόπη Παν. Ματσινοπούλου, ακόμη εν ζωή, στην στ΄ τάξη.
Τότε έγινε και η σύμπτυξη της μεν στ΄ τάξης του πρώτου και του δεύτερου δημοτικού στο Β΄ δημοτικό - στου Κακίση, με δασκάλα την Μαρία Παπαδοπούλου - Καρατζά, που δεν υπάρχει πια στην ζωή, της δε ε΄ τάξης των δύο σχολείων, στο Α΄ δημοτικό - στου Πάτερη. Αυτό συνέβη διότι με την δημιουργία του οκταταξίου γυμνασίου πολλοί συμμαθητές μας από την δ΄ τάξη του δημοτικού εισήλθαν απευθείας στην α΄ τάξη του οκταταξίου γυμνασίου.
Θυμάμαι, το έτος 1938, την εκδρομή που κάναμε σιδηροδρομικώς στο χωριό Βασιλικό Τριφυλίας, οι μαθητές με τους δασκάλους και των τριών δημοτικών σχολείων της πόλης. Επισκεφθήκαμε το εκεί υπάρχον μουσείο και τους θολωτούς Βασιλικούς Τάφους (Μυκηναϊκούς) καθώς και την περιοχή που γεννήθηκε ο Γέρος του Μωριά, ο θρυλικός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης… Οι παιδικές μας ψυχές γέμισαν από εθνική υπερηφάνεια.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω και την αείμνηστη δασκάλα Κλυταιμνήστρα Δημητροπούλου.
Το έτος 1938 καθιερώθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων το οκτατάξιο γυμνάσιο, δηλαδή αποφοιτώντας οι μαθητές από την δ΄ δημοτικού, με εισαγωγικές εξετάσεις εισήρχοντο στην α΄ τάξη του οκταταξίου γυμνασίου. Οι συμμαθητές μου, οι περισσότεροι, ακολούθησαν το νέο καθεστώς, ενώ μερικοί συνέχισαν να φοιτούν στο δημοτικό. Υπήρχε ακόμη το δικαίωμα για τους μαθητές της ε΄ τάξης να δώσουν εξετάσεις και να εισαχθούν στην β΄ τάξη του οκτατάξιου. Εγώ και άλλοι συμμαθητές συνεχίσαμε να φοιτούμε στο δημοτικό, στην στ΄ τάξη. Και πάλι είχαμε το δικαίωμα να δώσουμε εξετάσεις για εισαγωγή μας στο οκτατάξιο, με την διαφορά ότι θα εισερχόμεθα στην β΄ και όχι στην γ΄ τάξη, χάνοντας μια ολόκληρη χρονιά.
Δίνω λοιπόν εξετάσεις και θυμάμαι χαρακτηριστικά τα μαθήματα στα οποία διαγωνίσθηκα και ιδιαιτέρως τα προφορικά. Ιστορία με εξέτασε η αείμνηστη καθηγήτρια Θάλεια σύζυγος Στασινού Πετροπούλου. Η ερώτησή της είχε ως εξής: «Τι γνωρίζεις για την καταστροφή των Ψαρών καθώς και το ποίημα στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη;» Φυσική με εξέτασε ο αείμνηστος Φυσικός Βασίλειος Χήναρης, σχετικά με την δημιουργία των καιρικών φαινομένων, όπως της βροχής, του χαλαζιού, του χιονιού κ.α. Εισάγομαι στην β΄ τάξη του οκταταξίου και αρχίζει η σχολική χρονιά. Γυμνασιάρχης μας ήταν ο αείμνηστος Θεοδόσης Κυριακόπουλος, ο επονομαζόμενος Δίας. Καθηγητές είχα τους αείμνηστους Ζηνοβία Φραγκοδημητρακοπούλου, Φιλόλογο, Γεώργιο Διονυσόπουλο (Κασόλο) Μαθηματικό, Γκότση Ταξίαρχο Θεολόγο, Βασίλειο Χήναρη Φυσικό, Αθανάσιο Ράμμο, Τεχνικό, Φώτη Βλάχο Γυμναστή με την χαρακτηριστική βροντώδη φωνή του.
Η σχολική μου αίθουσα ήταν πρώτα στο ισόγειο του κτίσματος Κανάρη Γυαλιά. Μετά φοίτησα σε σχολική αίθουσα του κυρίως συγκροτήματος του Γυμνασίου, άλλοτε ξενοδοχείου ύπνου «Ο ΜΟΡΦΕΥΣ». Για να πάμε στην αίθουσά μας περνάγαμε από την αίθουσα που έκαναν μάθημα οι μαθητές της στ΄ τάξης του εξαταξίου γυμνασίου. Σε ένα κενό της τάξης μου παρακολούθησα την διδασκαλία του Δία στους μαθητές της στ΄ τάξης, περί την Ομήρου Οδύσσεια. «Άνδρα μοι ένεπεν μούσαν πολύτροπον»…, αναφέροντας στους μαθητές: «παιδιά μου όταν υπηρετούσα στην Μακεδονία ως Έφεδρος Αξιωματικός εκεί οι Μακεδόνες πάρα πολύ χρησιμοποιούσαν το εξάμετρο ΤΑΜ, ΤΑΜ, ΤΑΜ, ΤΑΜ, ΤΑΜ, ΤΑΜ παίζοντάς το σε τύμπανο».
Ενώ προχωρούσε ομαλά η σχολική χρονιά 1945 - 1946, κάποιο πρωινό στον προαύλιο χώρο του Ηρώον, μαθητές της στ΄ τάξης γονέων δεξιών και αριστερών, κουβέντα στην κουβέντα, ήλθα στα χέρια και έγινε της κακομοίρας. Επακόλουθο της όλης κατάστασης, που είχε δημιουργηθεί: Οι Σύλλογοι Καθηγητών, Γονέων και Κηδεμόνων και η Δημοτική Αρχή, αποφάσισαν να φύγει το γυμνάσιο από την Πάνω Πόλη της Ιστορικής Αρκαδίας και να μετεγκατασταθεί στην Παραλία. Μας πήγαν στο τρίτο δημοτικό σχολείο, στο κτήριο ιδιοκτησίας Παλαιοθοδώρου και κάναμε μαθήματα κάθε απόγευμα, αφού το πρωί παρακολουθούσαν μάθημα οι μαθητές του δημοτικού. Κακώς κατά την γνώμη μου, όλη αυτή η ταλαιπωρία, αφού είχε ήδη αγορασθεί από το Κράτος το οικόπεδο του Γεωργίου Τζούρου στην Παραλία για να κατασκευαστεί εκεί το γυμνάσιο, όπως και έγινε μετέπειτα.
Στην συνέχεια ενοικιάστηκε το οίκημα του Λαμπαδονούρη, όπου άλλοτε στεγαζόταν η Διοίκηση Χωροφυλακής Τριφυλίας. Θα πρέπει εδώ να αναφέρω και τους υπόλοιπους καθηγητές μου στην Άνω Πόλη. Οι αείμνηστοι Αναστασία Μανούσου Φιλόλογος, σύζυγος του Γιατρού Αντωνάκη Γεωργακόπουλου, Γεώργιος Τρυφωνόπουλος Μαθηματικός, που το έτος 1937 δενδροφύτευσε με τους μαθητές το Κάστρο, μαζί με την κατασκευή του ωραίου συντριβανιού και την διοργάνωση ανθεστηρίων, (με βασίλισσα της ομορφιάς την ανεπανάληπτη Τιτίνα Γεωργιάδου, η οποία παρήλασε πάνω σε άρμα, που ήταν το, ειδικά διαμορφωμένο και στολισμένο για την περίσταση, κάρο του πατέρα της, Κυριάκου, μ’ ένα άσπρο άλογο, το οποίο είχαν ανεβάσει μέχρι το Κάστρο), τον Μίμη Χρονόπουλο Φυσικό, Γιάννη Σταματογιαννόπουλο Φιλόλογο, Πηνιώ Τουρκολιά Γαλλίδα, Κική Σαράτση Φιλόλογο, Λεωνίδα Φάκαλο Μαθηματικό, Γεώργιο Παπακυριακόπουλο (Σκούρκο) Φυσικό, που έκανε και χρέη Γυμνασιάρχη, Παπαδόπουλο Δημήτρη Θεολόγο, Βλάχου - Τσατσάκου Δήμητρα Γυμνάστρια.
Στο νέο οίκημα της παραλίας βρήκαμε πλέον το ρυθμό μας και προχωρούσαν οι σχολικές χρονιές. Καθηγητές που υπηρέτησαν στην Κάτω Πόλη ήταν οι αείμνηστοι Φιλόλογοι Γεώργιος Τάγαρης (πράος, άκακος και ωραίος άνθρωπος) και Γρηγόρης Αναστασόπουλος, Μαθηματικοί οι Ευάγγελος Σκαρπαλέζος και Κώστας Πολίτης, ο Σωτήριος Κυριακού Φυσικός, ο οποίος ι’ έλεγε χαρακτηριστικά (επαναλαμβάνω και προχωρώ …, Ω Μαθητά οφείλεις να διαβάζεις…), Νικόλαος Δημητρός Θεολόγος, Γεώργιος Καλογερόπουλος Υγιεινής, Σοφία Αρχοντάκη- Δημοπούλου (τσακπίνα και ωραία) Γαλλίδα με τα πάρα πολλά καλαμπούρια και αστεία της, Γυμναστές οι Χαράλαμπος Κίτσος και ο πολύ δραστήριος με ωραίες εκδηλώσεις Απόστολος Κόσυβας, τέλος ο Γεώργιος Λιανός Φυσικός - Γυμνασιάρχης.
Κατά τη διάρκεια της γεμάτης διάβασμα μαθητικής μας ζωής είχαμε και ευχάριστα και άχαρα γεγονότα. Όταν φοιτούσα στην εβδόμη τάξη, καθόμουν με τον Γιάννη Αλεβίζο από το Δώριο, πολύ καλό μαθητή. Είχαμε Γαλλικά. Του λέω «.. ρε Γιάννη σήμερα δεν έχω διαβάσει και εάν με σηκώσει η Σοφία;» Μπαίνει η Γαλλίδα στην τάξη, της λέει γαλλικά: «ο Παναγιώτης δεν έχει διαβάσει» και με το που κάθεται στην έδρα, «Γιαννόπουλος μάθημα». Το κατάλαβα ότι ο Γιάννης έκανε τη ζημιά, «… να σου δώσω μια μπουνιά ρε μπαγάσα» και η δουλειά πήγε στο καλαμπούρι. Ο Φάκαλος καθόταν στου Τζάτζου του Πάνου το σπίτι, που σήμερα έχει ο Τάκης Κοτσώρης. Είχε κήπο και ήθελε να το σκάψει, συναντάει τον μαθητή Γιάννη Στρατίκη και του ζητάει να του σκάψει τον κήπο, και του λέει ο Γιάννης, «ναι αλλά … αύριο έχουμε μαθηματικά;» «Εντάξει παιδί μου δεν θα σε σηκώσω». Την άλλη ημέρα μπαίνοντας στην τάξη τον πρώτο που σηκώνει ήταν ο Γιάννης. Ο Γιάννης άρχισε να μουρμουρίζει, «κύριε Καθηγητά χθες … ο κήπος» και αρχίζει ο Λεωνίδας να φωνάζει και να στολίζει τον Γιάννη με μύρια όσα κοσμητικά επίθετα, οπότε κι’ ο Γιάννης ξεσπά: «… δεν σου έσκαψα χθες τον κήπο;», «ναι βρε παιδί μου συγνώμη…» και μετά, να τα γέλια. Άλλο περιστατικό με τον Φάκαλο, μπαίνει μια μέρα στην τάξη και σηκώνει για μάθημα κάποια μαθήτρια Μαρία Τζουμάνη απ’ το Κοπανάκι, η οποία ήταν αδιάβαστη, αρχίζει τα κοσμητικά επίθετα, η κοπέλα πέφτει λιπόθυμη, προσπαθούν να την συνεφέρουν αλλά εις μάτην. Επικράτησε αναστάτωση. μας φωνάζει ο Παπακυριακόπουλος, εμένα και τον Δημήτρη Αποστολίδη να πάμε στο παλιό νοσοκομείο να φέρουμε φορείο για να μεταφερθεί εκεί για ιατρική φροντίδα η μαθήτρια. Πράγματι, έτσι κι’ έγινε. Η κική Σαράτση, γυναίκα του, κλαίγοντας έλεγε στον Λεωνίδα, «Λεωνίδα μου εάν πεθάνει το κορίτσι τι θα κάνουμε;», «Δεν θα το ξανακάνω Κικίτσα μου, δεν θα το ξανακάνω…». Ευτυχώς, όλα πήγαν καλά και η κοπέλα συνήλθε μετά από 24 ώρες.
Αναφέρομαι τώρα σε άλλα, ωραία γεγονότα από τη μαθητική ζωή. Το 1947, χρονιά της ιστορικής ένωσης των Δωδεκαννήσων με την μητέρα Ελλάδα ο δραστήριος Γυμναστής Αποστόλης Κόσυβας κατά τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1821, παρουσίασε στην παρέλαση την μητέρα Ελλάδα και τα Δωδεκάννησα ντύνοντας καλλίκορμες και όμορφες μαθήτριες με ωραίες ενδυμασίες, καθώς και μαθητές έφιππους και άλλους, αναπαριστώντας τους οπλαρχηγούς Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, Πετρόμπηε Μαυρομιχάλη, Γρηγόριο Παπαφλέσσα και Νικηταρά. ήταν κάτι το συναρπαστικό. Όλοι οι Κυπαρίσσιοι με διάφορες εκδηλώσεις και χειροκροτήματα φώναζαν: «μπράβο στον Αποστόλη και μπράβο στο γυμνάσιό μας γι’ αυτά που παρουσιάσατε, γεμίζοντάς μας από υπερηφάνεια».
Σε κάθε σχολική χρονιά εκτός από την διδασκαλία των μαθημάτων υπήρχαν και οι διάφορες εκδρομές. Μια τέτοια εκδρομή, όπως αυτή του έτους 1948 - 1949, πιστεύω πως δεν θα έχει επαναληφθεί στα σχολικά χρονικά. Ο Σύλλογος των Καθηγητών σε συνεργασία με τους μαθητές της ογδόης τάξης πήραν την τολμηρή απόφαση να γίνει ημερήσια εκδρομή στον Αγιάννη του Στασιού, με το παρακάτω καταρτισθέν πρόγραμμα.
Μαγείρεμα και σερβίρισμα στρατιωτικής σούπας σε όλους τους μαθητές που θα λάμβαναν μέρος στην εκδρομή, στον προαύλιο χώρο του Αγιάννη. Αποφασίστηκε λοιπόν η αγορά ανάλογης ποσότητας κρέατος, αρνιών, ρυζιού, πιπεριού, αλατιού, λαδιού, ντοματοπολτού … Αρχιμάγειρας ανέλαβε ο μακαρίτης Διονύσιος Αποστολίδης (Πατσάς), μάγειρας στο επάγγελμα, πατέρας των Γιώργου, Δημήτρη, Καλλιόπης, Αρίστου και Γιάννη, με βοηθούς του, τους μεγαλύτερους μαθητές. Για τα υπόλοιπα, οι μαθητές που οι γονείς τους είχαν υποζύγια, καζάνια γανωμένα, κουτάλες, σιδεροστριές από την Κυπαρισσία, ή από τα γύρω χωριά Μαλενήτι, Στασιό, Αρμενιούς, Σπηλιά, Φαρακλάδα, Ποδογορά, συγκεντρώθηκαν πρωί - πρωί στην Κυπαρισσία με τα υποζύγιά τους και τα άλλα αντικείμενα και αφού φορτώθηκαν τα κρέατα, που οι κρεοπώλες είχαν ήδη κόψει σε μερίδες και τα άλλα υλικά, όλοι μαζί ανηφορίσαμε προς τον Αγιάννη. Εκεί μαθητές από τα χωριά Μαλενήτι και Στασιό είχαν συγκεντρώσει, απ’ την προηγούμενη κιόλας μέρα, καυσόξυλα για το βράσιμο της σούπας. Όλοι οι μαθητές είχαμε πάρει μαζί μας κατσαρόλες και τσίγκινα πιάτα για να δεχτούμε την ανάλογη ποσότητα μαζί με ψωμί. Στο σερβίρισμα υπήρξαν οι τυχεροί, αλλά οι άτυχοι. σε ό,τι με αφορά, για μεζές μου έλαχε η κάτω σιαγόνα του αρνιού μόνο με την γλώσσα. Κρασιά άφθονα, τραγούδια, χοροί, ήταν κάτι το ανεπανάληπτο. Εδώ θα πρέπει να αναφέρω ότι ένας από τους συντονιστές όλης αυτής της ωραίας και αξέχαστης εκδρομής, ήταν και ο μακαρίτης Νίκος Φωτόπουλος (Λόντος) … Λόντος εδώ, Λόντος εκεί, πάντα παρών σε όλες τις εκδηλώσεις του γυμνασίου.
Με την βοήθεια και τη συνδρομή του Ερυθρού Σταυρού, που παραχωρούσε γάλα σκόνη και σταφιδόψωμο, κάθε πρωί όλοι οι μαθητές μετά την προσευχή παίρναμε το γάλα μας με το σταφιδόψωμο. Η προετοιμασία και το σερβίρισμα γινόταν στο υπόγειο της οικίας του μακαρίτη Γεωργίου Τσάκου και της γυναίκας του Φωτούλας, δασκάλας. ο Γιώργος ήταν τραπεζικός υπάλληλος της Αθηναϊκής Τράπεζας. Η οικία τους βρισκόταν απέναντι από το γυμνάσιο.
Η ευκαιρία, που μου δίδεται απ’ τις σελίδες της Τριφυλιακής Εστίας, με γεμίζει χαρά (και αισθάνομαι ευγνώμων γι’ αυτό) γιατί όλες αυτές οι μνήμες, μου προκαλούν έντονη συγκίνηση και πιστεύω ακράδαντα πως και οι συμμαθήτριες και οι συμμαθητές μου θα νοιώσουν την ίδια χαρά και συγκίνηση, αλλά και οι άλλοι μαθητές της ωραίας μαθητικής ζωής στην Κυπαρισσία, τις δεκαετίες 1930 και 1940.
Αιωνία η μνήμη στους αναχωρήσαντες από την πρόσκαιρη τούτη ζωή, καθηγητές μου, αλλά και πάρα πολλούς συμμαθητές και συμμαθήτριές μου, που αποφοίτησαν από την ογδόη τάξη του ιστορικού γυμνασίου της όμορφης κόρης του Ιονίου και των καμαρωτών βουνών της, το σχολικό έτος 1949.
Συμμαθήτριες και συμμαθητές μου που έφυγαν από τη ζωή: Ευσταθία Μαρτίνου, Ιφιγένεια Λούτου, Ζαφειροπούλου Μαρία, Ντίνα Στρατικοπούλου, Γεώργιος Κουτσίκος, Γεώργιος Κασίμης, Γεώργιος Μπρούστης, Νίκος Φωτόπουλος, Ζαφειρόπουλος Ιωάννης, Ψαριώτης Ιωάννης, Φώτης Σαράτσης, Απόστολος Μορελάτος και Τάκης Κάκκαβας από Κυπαρισσία, Σωτήρης Μπίτσικας, Αθανάσιος Μπίτσικας από Σπηλιά, Διονυσία Καναβού από Φαρακλάδα, Ιωάννης Καναβός από Ποδογορά, Αθανάσιος Ηλιόπουλος από Μουριατάδα, Αγγελής Κάκκαβας από Σιδηρόκαστρο, Γεώργιος Γιαννακόπουλος από Κοπανάκι, Δημήτριος Βασιλόπουλος από Μοναστήριον (Βαρυμπόπη), Χρήστος Βενετσανόπουλος από Κακόβατο, και Πανάγος Μαυροειδής από Ζούρτσα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου