Ιστορία
Η ιστορία της είναι πολύ μεγάλη και συμβαδίζει με αυτήν της Πελοποννήσου. Το ξεκίνημά της χάνεται στα βάθη της προϊστορίας. Κατά τα ομηρικά χρόνια η Κυπαρισσία ονομαζόταν "Κυπαρισσίεντας" και ανήκε στο βασίλειο της Πύλου, του βασιλιά Νέστορα.Μάλιστα στον Τρωικό Πόλεμο ο Κυπαρισσίεντας απέστειλε 11 πλοία υπό τη διοίκηση του Νέστορα, σύμφωνα με τον Όμηρο.
Αργότερα η περιοχή υποδουλώθηκε στους Σπαρτιάτες μαζί με την υπόλοιπη Μεσσηνία. Ο Κυπαρισσίεντας ήταν μια ακμάζουσα πολιτισμικά, οικονομικά και εμπορικά πόλη. Μάλιστα το 199 π.Χ. έκοψε δικό του νόμισμα. Πολλοί ενδιαφέρθηκαν για τη στρατηγική θέση της πόλης ανά τους αιώνες.
Στη θέση της αρχαίας Ακρόπολης χτίστηκε κάστρο κατά τα Βυζαντινά χρόνια (χαρακτηριστικά ο ένας πύργος έμεινε γνωστός ως "πύργος του Ιουστινιανού"), στη συνέχεια οι Τούρκοι και Φράγκοι κατακτητές ανακατασκεύασαν το φρούριο κάνοντας τις απαραίτητες προσθήκες δίνοντας του τη σημερινή του μορφή. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας η Αρκαδιά, όπως ονομαζόταν το Μεσαίωνα η Κυπαρισσία, είχε προνομιούχο θέση ως εμπορικό κέντρο της περιοχής και το κάστρο της στελέχωνε φρουρά 300 Αλγερινών. Το σημερινό της όνομα οφείλεται στον Όθωνα. Στην Κυπαρισσία ανακαλύφθηκαν τάφοι της Κλασικής και Ρωμαϊκής εποχής, ενώ στην κορυφή του όρους Ψυχρό υπάρχει Φράγκικο Κάστρο.
Το εκστρατευτικό τμήμα της Πύλου (στ. 591-602)
Οἳ δὲ Πύλον τ᾽ ἐνέμοντο καὶ Ἀρήνην
ἐρατεινὴν
Εκείνοι που ζούσαν στην Πύλο και στην όμορφη
Αρήνη και στο Θρύο,
καὶ Θρύον Ἀλφειοῖο πόρον καὶ ἐΰκτιτον
Αἰπὺ
το πέρασμα του Αλφειού, και στο καλοχτισμένο
Αιπύ, και αυτοί
καὶ Κυπαρισσήεντα καὶ Ἀμφιγένειαν ἔναιον που κατοικούσαν στον Κυπαρισσούντα και στην
Αμφιγένεια και στην Πτελεό
καὶ Πτελεὸν καὶ Ἕλος καὶ Δώριον, ἔνθά τε
Μοῦσαι
και στα Έλος και στο Δώριο, όπου οι Μούσες
αντάμωσαν το Θάμυρη
ἀντόμεναι Θάμυριν τὸν Θρήϊκα παῦσαν
ἀοιδῆς
το Θράκα και τον έκαναν να πάψη να ψάλλη,
Οἰχαλίηθεν ἰόντα παρ᾽ Εὐρύτου Οἰχαλιῆος· καθώς ερχόταν από την Οιχαλία, από τον Εύρυτο
τον Οιχαλέα·
στεῦτο γὰρ εὐχόμενος νικησέμεν εἴ περ ἂν
αὐταὶ
γιατί στην ξιπασιά του βεβαίωνε πως θα νικήση,
Μοῦσαι ἀείδοιεν κοῦραι Διὸς αἰγιόχοιο· ακόμα και αν οι ίδιες οι Μούσες έψαλλαν, οι κόρες
του Δία
αἳ δὲ χολωσάμεναι πηρὸν θέσαν, αὐτὰρ
ἀοιδὴν
που βαστά την αιγίδα. Κι᾿ εκείνες θύμωσαν και τον
κατάστρεψαν:
θεσπεσίην ἀφέλοντο καὶ ἐκλέλαθον
κιθαριστύν·
του πήραν το θείο τραγούδι και τον έκαμαν να
ξεχάση την τέχνη της κιθάρας.
τῶν αὖθ᾽ ἡγεμόνευε Γερήνιος ἱππότα
Νέστωρ·
Σ᾿ αυτούς αρχηγός ήταν ο αρματομάχος ο
Νέστορας από τη Γερήνια,
τῷ δ᾽ ἐνενήκοντα γλαφυραὶ νέες
ἐστιχόωντο.
και μαζί μ᾿ αυτόν ακολουθούσαν ενενήντα βαθιά
καράβια.
~~~
Στίχοι 591-4: Η Πύλος βρισκόταν μάλλον στη Μεσσηνία, παρά στην Τριφυλία ή την Ήλιδα· το θέμα αυτό έχει προκαλέσει αντιπαραθέσεις ήδη από την αρχαιότητα. Γνωρίζουμε πλέον ότι η Μεσσηνιακή Πύλος βρισκόταν εκεί όπου ανακαλύφθηκε το παλάτι του Νέστορα, στις παρυφές των λόφων που δεσπόζουν στο βόρειο τμήμα του έρμου του Ναβαρίνου. Η Πύλος της κλασσικής εποχής βρισκόταν πιο κάτω από το Κορυφάσιο (Στράβων 8, 359). Η Αρήνη ταυτίζεται με το Σαμικόν των κλασσικών χρόνων στην Τριφυλία. Το επίθετο που τη χαρακτηρίζει είναι ‘’ 41 ἐρατεινὴν’’, δηλαδή ‘’χαριτωμένη’’ ή ‘’όμορφη’’, είναι σαφώς συμβατικό καθώς χρησιμοποιείται για τέσσερις ακόμη περιοχές. Το Θρύον ταυτίζεται ασφαλώς με τη Θρυόεσσα του Νέστορος και χαρακτηρίζεται ως πέρασμα του Αλφειού. Το Αιπύ δεν έχει ταυτιστεί ακόμη, με εξαίρεση την τοποθεσία a-pu2 στις πινακίδες της Γραμμικής Β΄ της Πύλου60. Το όνομα του παραπέμπει σε μια υψηλή τοποθεσία, ενώ το hapax legomenon επίθετο του ‘’ ἐΰκτιτον’’, μας παραπέμπει στην καλή οχύρωση του, αν δεν μιλούμε φυσικά για έναν συνηθισμένο λογότυπο του τύπου ‘’ εϋκτίμενον πτολίεθρον’’ . Ο Κυπαρισσήεις δεν ήταν γνωστό στους αρχαίους γεωγράφους που έκειτο.
Σύμφωνα με τον Στράβωνα (8, 349), βρισκόταν βόρεια του ποταμού Νέδα και δεν ταυτιζόταν μετην Μεσσηνιακή Κυπαρισσία, τοπωνύμιο με το οποίο πιθανόν εννοούσε τη σημερινή πόλη που μετονομάστηκε έτσι στην οποία βρέθηκε μυκηναϊκός οικισμός. Η Αμφιγένεια σύμφωνα με την ίδια πηγή, βρίσκεται στην ίδια περιοχή με τον Κυπαρισσήεντα. Ο Στράβων (8, 325) ταυτίζει την πόλη με την Αμφεία χωρίς να είναι δυνατός ένας ακριβής εντοπισμός, εκτός από την άποψη του γεωγράφου ότι η πόλη πρέπει να αναζητηθεί στην περιοχή του Υψόεντα ποταμού. Ο Στέφανος ο Βυζάντιος αναφέρει ότι σύμφωνα με τον Απολλόδωρο αυτή βρισκόταν στη Μακηστία, ενώ σύμφωνα με τον Αντίμαχο, αυτή βρισκόταν στη Μεσσήνη. Η πόλη αναφέρεται στις πινακίδες της Γραμμικής Β΄(ΡΥ Χα 1044 α-πι-κε-νε-α), εκτός αν πρόκειται για γυναικείο όνομα61 . Τόσο η Πτέλεος όσο και το Έλος παραμένουν άγνωστα. Το Δώριον ταυτίζεται συνήθως με μυκηναϊκή
λοφώδη τοποθεσία στη Μάλθη ( από την ανασκαφική έρευνα του Σουηδού αρχαιολόγου M. N. Valmin). Πιο πριν, ο T. Allen είχε τοποθετήσει στην ίδια περιοχή το Δώριον. Η ταύτιση αυτή δεν προσκρούει στην περιγραφή του Παυσανία (4, 33, 7), ο οποίος ανέφερε το Δώριον κοντά σε μια πηγή ονομαζόμενη Αχαΐα, στην πορεία από την Ανδανία προς την Κυπαρισσία62
.
Το βασίλειο του Νέστορος, εκτείνεται βορείως της Πύλου έως τον ποταμό Αλφειό και το Θρύο,συμπεριλαμβάνοντας το Δώριο στην κοιλάδα του Σουλιμά. Τα ‘’κοντινά’’ και τα ‘’μακρινά’’ μέρη, φαίνεται να εκτείνονται από τη Μεθώνη έως τον ποταμό Νέδα και από την Πύλο έως τον Μεσσηνιακό κόλπο, γύρω από την Καλαμάτα και κατά μήκος της κοιλάδας του Παμίσου, την οποία ο κατάλογος αποσιωπά. Ασφαλώς, η περιοχή αυτή φτάνει στην Τριφυλία. Κοινά τοπωνύμια των πινακίδων της Γραμμικής Β΄ από τον Άνω Εγγλιανό αποτελούν μόνον η Πύλος/ Pu-ro και ο Κυπαρισσήεντας/ Ku-pa-ri-so, αλλά ίσως αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι πινακίδες απαριθμούν κυρίως ευρύτερες περιοχές, ενώ τα μέρη του καταλόγου απαριθμούν προπάντων πόλεις. Παρόλα ταύτα, τα δύο βασίλεια προφανώς δε συμπίπτουν. Πρέπει γι’ αυτό ν’ αποκηρύξουμε την ομηρική παρουσίαση ως εν μέρει φανταστική όπως ο John Chadwick στο δέκατο κεφάλαιο του βιβλίου του The Mycenaean World (Cambridge 1976); Ο Kirk , απαντά κάθετα σ’ αυτό: ‘’ασφαλώς όχι’’63· ο κατάλογος προσφέρει σε μεγάλο βαθμό γεωγραφικές λεπτομέρειες, που αποδεικνύουν ότι μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν εσφαλμένη. Οι δύο εκδοχές, προφανώς, δεν αναφέρονται σε δύο διαφορετικές περιόδους. Οι πινακίδες της Γραμμικής Β΄ εγράφησαν περί τα τέλη του 13ου αι. π. Χ., ενώ ο ομηρικός κατάλογος αποδίδει μια κατάσταση πολύ μεταγενέστερη· αντικατοπτρίζουνμια κατάσταση από την ύστερη εποχή του χαλκού (και μόνο επειδή οι αναπολήσεις του Νέστορος
ΠΗΓΕΣ
60 Βασίλειος Λεων. Κωνσταντινόπουλος « Η Πύλος στον Ομηρικό Κατάλογο….. ό. π., σελ. 80.
61 Βασίλειος Λεων. Κωνσταντινόπουλος « Η Πύλος στον Ομηρικό…. ό . π. σελ. 81
62 Βασίλειος Λεων. Κωνσταντινόπουλος « Η Πύλος στον Ομηρικό…. ό. π., σελ. 81
63 G. S. Kirk, Ομήρου… ό. π., σελ. 361.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου