Το αποτυχημένο sucess story των αποκρατικοποιήσεων

Του Θανάση Παπαδή

Οταν τον Φεβρουάριο του 2011, σε αίθουσα της Αίγλης του Ζαππείου, οι εκπρόσωποι της τρόικας ανακοίνωναν πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, παρακάμπτοντας τον τότε υπουργό Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου, ύψους 50 δισ. έως το 2015, κάποιοι στην αίθουσα τότε είχαν αναρωτηθεί «από πού θα βρεθούν τόσα λεφτά, μήπως πουλήσουμε την Ακρόπολη;» Τελικά, δεν πουλήθηκε η Ακρόπολη και αντί 50 δισ. έσοδα, μέχρι στιγμής έχουν εισρεύσει στα κρατικά ταμεία μόλις 2,9 δισ.! Ο νέος στόχος, διά στόματος του υπουργού Οικονομικών Γκ. Χαρδούβελη, μέχρι το τέλος του 2016, είναι πλέον 9,7 δισ. Αν θεωρήσουμε δεδομένο ότι τα project που έχουν ολοκληρωθεί, από την πλευρά του ΤΑΙΠΕΔ, αλλά είναι ακόμη σε εκκρεμότητα, κλείσουν χωρίς να υπάρξουν εκπλήξεις (Ελληνικό, ΔΕΣΦΑ και Αστέρας Βουλιαγμένης), τότε απαιτούνται επιπλέον 4,8 δις από project που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη ή θα ξεκινήσουν το αμέσως προσεχές διάστημα.

Αβεβαιότητα
Με τη σημερινή κατάσταση ο νέος στόχος που τίθεται ανήκει μάλλον στη σφαίρα της φαντασίας, με δεδομένο ότι στην Ελλάδα η πολιτική αβεβαιότητα θα παραμείνει τουλάχιστον μέχρι τον προσεχή Μάρτιο.

Αν κανείς αναζητήσει τα αίτια της «αποτυχίας» σε όποιον στόχο και αν έχει τεθεί για το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, θα πρέπει να εστιάσει τα εξής:

• Η Ελλάδα δεν ήταν έτοιμη να προχωρήσει σε ευρύτατο πρόγραμμα πώλησης ή αξιοποίησης περιουσιακών στοιχείων και αυτό διότι το θεσμικό πλαίσιο ήταν ελλιπές και χρειαζόταν μία σειρά παρεμβάσεων, που ακόμη και σήμερα δεν έχουν ολοκληρωθεί, έστω και αν έχουν γίνει οι περισσότερες από αυτές.
• Η πώληση περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα αποτελεί μαζί με τη φράση «απόλυση δημοσίων υπαλλήλων» ταμπού. Οι περισσότεροι πολιτικοί τις απορρίπτουν, όχι βέβαια γιατί θέλουν το συμφέρον της χώρας, αλλά κυρίως γιατί θα εκλείψει ένας «στίβος» εξυπηρέτησης ημετέρων, που στο παρελθόν, αλλά στο παρόν, καλύπτει «πάγιες και διαρκείς πολιτικές ανάγκες».
• Κανένα πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων σε καμία χώρα του κόσμου δεν μπορεί να γίνει σε χρόνο μηδέν. Αν βγουν προς πώληση πολλά asset μαζί, τότε δεν μπορεί να επιτευχθεί η επιθυμητή τιμή και βέβαια κανένας άμεσα σχετιζόμενος με το πρόγραμμα δεν πρόκειται να βάλει την υπογραφή του.
• Κάποιοι σαμποτάρουν το πρόγραμμα με σειρά προσφυγών στα δικαστήρια, τις περισσότερες φορές με αστήρικτες δικαιολογίες, που όμως πήγαν πίσω ή ματαίωσαν συγκεκριμένα projects (π.χ. Ελληνικό, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ).
• Διάφορα όργανα κωλυσιεργούσαν στην έκδοση αποφάσεων ή ζητούσαν υπερβολικές εγγυήσεις για να ανάψουν το «πράσινο φως» ώστε να ολοκληρωθεί μία πώληση ή παραχώρηση (π.χ Ελεγκτικό Συνέδριο).
• Οι εταίροι της Ελλάδος όχι μόνο δεν στήριξαν, αλλά πολλές φορές εμπόδισαν την ολοκλήρωση συγκεκριμένων αποκρατικοποιήσεων (π.χ ΔΕΠΑ).
• Οπως είπε στη Βουλή ο εντεταλμένος σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ, Ανδρέας Ταπρατζής, «δεν κάνουν και ουρά οι επενδυτές για να αγοράσουν ελληνικά asset». Και αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ομαλή πορεία του προγράμματος. Οι επενδυτές χρειάζονται σιγουριά και σταθερό περιβάλλον. Και αυτό στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Οι νόμοι, κυρίως οι φορολογικοί, αλλάζουν με εκπληκτική ταχύτητα, ενώ η αντιπολίτευση μέχρι πρόσφατα απειλούσε ότι ματαιώσει οποιαδήποτε αποκρατικοποίηση.