ΑΦΙΕΡΩΜΑ 1821: Κοτζαμπάσηδες, ολιγαρχία, Πελοποννησιακή Γερουσία

 ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ 

Ο κοτζαμπασισμός καιροφυλακτεί παντού.  Πίσω από τις μάζες των αγροτών, των κλεφτών, των επαναστατών και των μικρών καραβοκυραίων. Μόλις μια περιοχή ή πόλη γινόταν ελεύθερη, έκαναν πέρα με δικούς τους τρόπους την λαϊκή εξουσία και έπαιρναν αυτοί την εξουσία.  Η διακίνηση πλέον στα χέρια τους ξερνούσε όλο το αντιδραστικό μηχανισμό που εποφθαλμιούσε κάθε κοινωνική ή πολεμική εξέλιξη. Στην περιοχή της Πάτρας οι κοτζαμπάσηδες έστησαν το << Αχαϊκό Διευθυντήριο >> εξουσία καθαρά κοτζαμπάσικη με τους Ζαϊμη, Λόντο, Χαραλάμπη, Π. Γερμανό. Στη Μεσσηνία, Μαυρομιχάλης και οι δικοί του δημιούργησαν τη << Μεσσηνιακή Γερουσία >>. 

Κυριαρχούν παντού και τσακίζουν όποιον έχει αντίθετη γνώμη απ’ αυτούς και δε διστάζουν κάθε φτερούγισμα λαϊκής εξουσίας να το τσακίσουν κόβοντας τα φτερά του. Στην Ύδρα τσάκισαν το κίνημα του Οικονόμου, στην Πάτρα του Παναγιώτη Καρατζά, Αττική του Βασιλείου και στην Άνδρο του Μπαλή για να αναφέρουμε λίγα από τα πολλά επαναστατικά κινήματα που έγιναν στη διάρκεια της επανάστασης από τις λαϊκές δυνάμεις.

     Οι νίκες του Κολοκοτρώνη στο  Βαλτέτσι και στα Δολιανά ισχυροποίησαν τη λαϊκή παράταξη κάνοντας την εξουσία των κοτζαμπάσηδων να φοβηθεί αλλά και να λάβει τα μέτρα της να συμπτυχθεί επί το ισχυρότερον. Άνοδος της εξουσίας των λαϊκών μαζών σήμαινε αντίστοιχη πτώση της ισχύος του κοτζαμπασισμού. Αυτό  βάζει σε ανησυχία τους ολιγαρχικούς και παίρνουν την απόφαση  λίγους μήνες μετά την επανάσταση να κάνουν τα πάντα για να μη διαφύγει η εξουσία από τα χέρια τους.

   Στις 26 Μάη του 1821 στις Καλτεζες μαζεύονται τριάντα έξι κοτζαμπάσηδες του Μοριά και ιδρύουν την << Πελοποννησιακή Γερουσία >> όργανο, κυβέρνηση που είναι ικανή να υποτάξει κάθε αντίθετη άποψη στην εξουσία της. Είχε μέλη, πρόεδρο, τον Πετρόμπεη με συνοδοιπόρους  τον επίσκοπο Βρεσθένης, τους κοτζαμπάσηδες Χαραλάμπη, Κανακάρη, Ρέντη, Αναγνώστη, Δεληγιάννη και τον έμπορο Ν. Παπαρρηγόπουλο. Στις επαρχίες φρόντισαν και διόρισαν τοπικά όργανα υπάκουα σε αυτούς, τις δημογεροντίες. Ο ερχομός στις 8 Ιουνίου 1821 στην Ύδρα του Δημήτρη Υψηλάντη και του Π. Αναγνωστόπουλου, μέλη της Φιλικής δίδουν κάποια ενίσχυση στις προοδευτικές δυνάμεις. Και οι δυο τους ήταν πολέμιοι του κοτζαμπασισμού και φυσικά της παράταξής τους και σκόπευαν να τα βάλουν μαζί τους για όφελος του αγώνα. Από την Ύδρα έρχονται στα Βέρβαινα του Μοριά όπου ο λαός τους υποδέχεται με ενθουσιασμό και συσπειρώνεται μαζί τους. Ακολουθούν κι άλλοι καπεταναίοι και μέλη της Φιλικής, όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας και ο Αναγνωσταράς, όλοι τους εκφραστές των ιδεών της φιλικής αλλά και σκληροί αντιφεουδάρχες.

  Η ζυγαριά έτσι των δυο παρατάξεων γέρνει προς το μέρος  << των κλεφτοκαπεταναίων και του μικρού λαού >> όπως γράφει ο Φωτάκος και τίθεται επί τάπητος το θέμα της προβολής των αιτημάτων της μερίδας των δημοκρατικών και της επαναστατημένης αστικής τάξης. Έτσι η ομάδα του Υψηλάντη ζητά να καταργηθεί η Πελοποννησιακή Γερουσία μαζί με τις δημογεροντίες και όλες οι εξουσίες στρατιωτικές και πολιτικές να περάσουν στα χέρια των Φιλικών.  Οι κοτζαμπάσηδες τα άκουσαν αυτά με δυσαρέσκεια.  Υπερασπίστηκαν τον εαυτό τους λέγοντας πως μόνο αυτοί είναι ικανοί να γνωρίζουν τα προβλήματα και ξέρουν να διοικούν. Δεν υποχώρησαν αλλά αντιπρότειναν όχι μόνο η εξουσία δε θα μετακινηθεί αλλά και κάθε μέτρο που θα παίρνει ο Υψηλάντης θα εγκρίνεται από την << Πελοποννησιακή Γερουσία >> και τις τοπικές γεροντίες. Εφόσον οι εγκρίσεις των μέτρων θα ψηφίζονται θα έχουν ισχύ. Μετά από αυτά το χάσμα μεταξύ κοτζαμπάσηδων και προοδευτικών δυνάμεων φαινόταν να είναι μεγάλο. Δεν είχε άδικο ο Παλαμάς όταν έγραφε:  […] Διαβασμένοι, ντοτόροι, σπιρουνάτοι / ρασοφόροι, δασκάλοι, ρουσφετλήδες, /οικοπεδοφάγοι, αβοκάτοι, κομματάρχες  και κοτζαμπασήδες / και της γραμματείας οι μανταρίνοι και της πολιτικής  οι  φασουλήδες /  ταρτούφοι,  ραμπαγιάδες,  τορτίνοι! // Αμάν! αγά, στα πόδια σου! άκου! στάσου! / Βυζαντινοί – Γασμούλοι – Λεβαντίνοι /  ρωμαίικο, να! Με γεια σου, με χαρά σου //.

     ellinikoxronografima