ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΣΤΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ*
Όταν μιλούμε για την Παλαιστίνη δεν αναφερόμαστε σε κάτι μακρινό και άγνωστο. Οι δύο λαοί, ο λαός μας με τον λαό της Παλαιστίνης, μοιράζονται την ίδια γεωγραφία και μεγάλο, πολύ μεγάλο μέρος της ιστορίας. Η ίδια θάλασσα χωρίζει και ενώνει τις προσδοκίες, τους αγώνες των δύο λαών, κι ο παρονομαστής κοινός: καλύτερες ημέρες αναζήτησαν και αναζητούν οι δύο λαού.
Κι αν είναι κομμάτι από το παρελθόν μας η Παλαιστίνη, είναι προμήνυμα για το μέλλον μας. Τα όσα τρομερά συμβαίνουν εκεί σήμερα, προδιαγράφουν ίσως το δικό μας μέλλον. Λαός μικρός οι Έλληνες, όπως και εκείνος ο αδελφός λαός της Παλαιστίνης - ίσως και εκείνος της ανθρωπότητας. Ετούτη η λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου καταγράφεται ως τόπος «στρατηγικός» - έτσι ονομάζουν τους τόπους όπου συγκρούονται τα συμφέροντα των ισχυρών και μεγάλων.
Η αποτρόπαια γενοκτονία που εκτυλίσσεται τους τελευταίους τρεις - για τέσσερις πάμε - μήνες, σε βάρος του λαού της Παλαιστίνης απλώνει βαριά την παρακαταθήκη της πρώτα στις γειτονικές της χώρες. Η καταστροφική, δολοφονική βία, η μη διάκριση μεταξύ πολεμιστών και αμάχων, η καταστροφή του υπόβαθρου της ζωής και η πολυδιαφημιζόμενη στο Ισραήλ προοπτική της εξόντωσης, του εκπατρισμού των Παλαιστίνιων, δημιουργούν εθιμικό δίκαιο - νομολογία. Αφού γίνονται αυτά εκεί, ατιμώρητα, με την ανοχή και την συνενοχή της διεθνούς κοινότητας, τότε αυτά γίνονται εφαρμόσιμα, αποδεκτές λύσεις στις πολεμικές συγκρούσεις.
Να θυμηθούμε ότι η χώρα μας έχει ανάγκη το διεθνές δίκαιο. Για αυτό έχουν παλέψει και σκοτωθεί λαοί -στους παγκόσμιους πολέμους ιδιαίτερα. Είναι αυτοκτονικό να το βλέπει ατάραχη να διασύρεται και να εκπίπτει σε βάρος του γειτονικού μας λαού.
Μην ξεχνάμε, η Κύπρος είναι κοντά, οι ισχυροί είναι κοντά, ο αρπακτικός γείτονας προσμετριέται στους ισχυρούς και γύρω μας - Ουκρανία, Ναγκόρνο Καραμπάχ, Βαλκάνια, Λιβύη, Συρία, κλπ., το καζάνι βράζει.
Περισσότερο από τρεις μήνες τώρα εκτυλίσσεται η τραγωδία της Γάζα. Η γενοκτονία των Παλαιστινίων κατοίκων της. Οι νεκροί μέχρι τώρα είναι 27.000. Πολλές χιλιάδες ίσως είναι θαμμένοι κάτω από τα ερείπια. Θα προστεθούν στην θλιβερή λιτανεία των θυμάτων -ως αγνοούμενοι- αργότερα. Οι τραυματίες που αργοπεθαίνουν μέσα στο μαρτυρικό σκηνικό των κατεστραμμένων νοσοκομείων είναι τριπλάσιοι.
Ο αριθμός των νεκρών αγγίζει ήδη το 1,2% του συνολικού πληθυσμού της Γάζας. Εάν προσθέσουμε τους αγνοούμενους ξεπερνά το 1,5%. Τα ποσοστά, οι αριθμοί ίσως να μην μας λένε πολλά. Και όμως! Αυτό το 1,5% εάν το εφαρμόζαμε στην πληθυσμό της Ελλάδας (11.000.000) θα μας έδινε 165.000 νεκρούς. Εάν το εφαρμόζαμε στην Γερμανία (84.000.000 πληθυσμός) 1.260.000 νεκρούς, στις ΗΠΑ (340.000.000) θα αναλογούσε σε 5.100.000 νεκρούς. Σας φαίνεται λίγο; Πρόκειται για απώλειες που μόνο ένας πυρηνικός πόλεμος θα μπορούσε να προκαλέσει. Και το φονικό συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς.
Υπάρχει ακόμα η απόλυτη καταστροφή των υποδομών, των απαραίτητων για την ζωή και τις ανάγκες των ανθρώπων. Κάτι ανάμεσα στο 10 και στο 20% των κτιρίων της Γάζα είναι λειτουργικά. Με την έννοια λειτουργικά εννοούμε την στοιχειώδη προστασία των ανθρώπων από τα στοιχεία της φύσης: τα υπόλοιπα, η ύδρευση, η αποχέτευση, το ηλεκτρικό ρεύμα, το τηλέφωνο, έχουν, σε μεγάλο βαθμό καταστραφεί. Επιπλέον, δημόσιες, δημοτικές υπηρεσίες έχουν καταστραφεί. Η υγεία των ζωντανών -η τύχη των 100.000 τραυματιών και αρρώστων- δεν εξαρτάται από γιατρούς και νοσοκομεία - τα περισσότερα από αυτά έχουν στοχοποιηθεί και καταστραφεί. Ακόμα και το προσωπικό των Διεθνών Οργανισμών, του ΟΗΕ, στοχοποιείται και διώκεται. Γιατροί, νοσοκόμοι των υπηρεσιών του Οργανισμού, είναι, λένε οι Ισραηλινοί, πιθανοί τρομοκράτες.
Τα χειρότερα προετοιμάζονται για το αύριο. Πριν λίγες ημέρες μια σύναξη χιλιάδων ακροδεξιών στο Ισραήλ, ανάμεσά τους μέλη της Κυβέρνησης και του κόμματος Λικούντ του Νετανιάχου, ζήτησαν με ξέφρενο φανατισμό την εγκατάσταση εποίκων Ισραηλινών στην Λωρίδα της Γάζα. Τα σχέδια για μαζική εκτόπιση των Παλαιστινίων δίνουν και παίρνουν. Πότε θα τους διώξουν σε χώρες της Αφρικής, πότε θα τους κλείσουν σε τεχνητό νησί, το δίλημμα ή φεύγετε ή πεθαίνετε, τίθεται με κάθε εύλογο τρόπο στους ζωντανούς.
Υπάρχει έπειτα και το παρελθόν. Πόσες δεκαετίες τώρα η λωρίδα της Γάζα δεν είναι η μεγαλύτερη «ανοικτή» φυλακή του κόσμου; Πόσες δεκαετίες το «απαρχάιντ» σε βάρος των μουσουλμάνων δεν είναι κανόνας στην δυτική όχθη αλλά και μέσα στο Ισραήλ; Πόσες δεκαετίες τώρα ο κάθε έποικος Ισραηλινός έχει δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω στους Παλαιστίνιους γείτονές του; Από τα πιο επίσημα χείλη των Ισραηλινών αξιωματούχων έχει ακουστεί ότι οι Παλαιστίνιοι δεν είναι άνθρωποι, ότι είναι άχρηστο βάρος στην γη που πατούν - την οποία οι θρησκόληπτοι φανατικοί θεωρούν δώρο του Θεού -του δικού τους Θεού- στην φυλή τους.
Στην δική μας ιστορία ταυτίζουμε την έννοια της καταστροφής με το 1922, την Μικρασιατική καταστροφή. Για τον λαό της Παλαιστίνης η καταστροφή, η Νάκμπα, δεν έχει χρονικό προσδιορισμό και ορόσημο. Είναι μια διαρκής, επαναλαμβανόμενη διαδικασία. Ο Σιωνισμός και τα πλούσια ιδρύματά του άνοιξαν την πόρτα, με την διακήρυξη Μπάλφουρ, στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, ο ευρωπαϊκός ιμπεριαλισμός, οι αποικιοκράτες, έκαναν εργαλείο τους τον Σιωνισμό, στην προς όφελος τους διανομή των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το κόστος ετούτων των σχεδίων θα το πλήρωναν οι κάτοικοι της Παλαιστίνης.
Από τα 1920 η ιστορία της Παλαιστίνης είναι ιστορία καταστροφών, παθών, θανάτου, διακρίσεων, διωγμών και αγώνων. Οι Παλαιστίνιοι ποτέ δεν απαρνήθηκαν την γη τους, ποτέ δεν υπέστειλαν τα λάβαρα του αγώνα τους.
Ίσως αρπάξεις απ' τη γη μου την τελευταία σπιθαμή.
Ίσως ταΐσεις στις φυλακές τη νιότη μου.
Ίσως μου κλέψεις την κληρονομιά του παππού μου, πιθάρια, έπιπλα και σκεύη.
Ίσως καθίσεις πάνω από το χωριό μας σαν εφιάλτης τρόμου, εχθρέ του ήλιου.
Αλλά δεν παζαρεύω.
Κι ως τον ύστατο κτύπο της καρδιάς μου θα αντιστέκομαι
(«Λόγος στην αγορά της ανεργίας» του Σαμίχ Αλ-Κάσεμ)
Πριν λίγες ημέρες, στις 27 Ιανουάριου, ήταν η επέτειος της απελευθέρωσης του στρατοπέδου εξόντωσης του Άουσβιτς από τον Κόκκινο Στρατό. Η επέτειος τιμήθηκε και στην χώρα μας -πολλοί Έλληνες βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στο στρατόπεδο αυτό. Σε λίγο καιρό θα γίνει και πάλι η πορεία μνήμης στη Θεσσαλονίκη για τους Έλληνες Εβραίους που εκτοπίστηκαν στα κέντρα εξόντωσης. Η καθώς πρέπει Θεσσαλονίκη θα βρίσκεται εκεί όπως και εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης, όπως και οι προξενικές αρχές των ΗΠΑ -ίσως και ο ίδιος ο Πρέσβης των ΗΠΑ, όπως έγινε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο στις προχθεσινές σχετικές εκδηλώσεις. Όλοι αυτοί θα φωνάξουν μαζί το κεντρικό σύνθημα των εκδηλώσεων, το «ποτέ πιά» -να μην ξαναγίνουν ποτέ όσα τότε έγιναν. Πόση υποκρισία επίσημη και ανεπίσημη! Πόσο ψέμα! Πόση αθλιότητα! Οι ίδιοι εκπρόσωποι κυβερνήσεων και φορέων που εκείνο τον καιρό παρακολούθησαν ατάραχοι τα ναζιστικά εγκλήματα σήμερα, με δάκρυα στα μάτια φωνάζουν το «ποτέ πια».
Όταν στα 1943-44 εξοντώνονταν από τους ναζί οι λαοί της Ευρώπης, οι ίδιοι κοινωνικοί χώροι, με τις κυβερνήσεις και τους επισήμους τους, κοίταζαν αλλού, πολύμορφα υπέθαλπαν, μετείχαν στο έγκλημα. Εδώ στην Ελλάδα, περίμεναν να αναχωρήσει το τελευταίο τραίνο για το Άουσβιτς για να δηλώσουν χλιαρά ότι δεν συμφωνούν. Και συνέχισαν σαν τίποτε να μην έχει συμβεί.
Οι σημερινοί κρατούντες, οι ίδιοι κοινωνικοί χώροι των «εχόντων», ίδιας ποιότητας κυβερνήσεις, φορείς, θεσμοί, επίσημοι φωνάζουν «πότε πια» και ταυτόχρονα ενεργά συνεργούν στο μεγαλύτερο έγκλημα -ως τώρα- του 21ου αιώνα. Στην γενοκτονία του λαού της Παλαιστίνης.
Η ελληνική κυβέρνηση ειδικά, η ελληνική πολιτική ελίτ, αυτό έκανε στο παρελθόν, αυτό ξέρει να κάνει, αυτό κάνει και σήμερα. Συμβάλλει στο έγκλημα που συντελείται, στην γενοκτονία ενός γειτονικού λαού, το υποθάλπει, το τροφοδοτεί.... Δεν είναι μόνο τα ψελλίσματα περί «δικαιώματος στην αυτοάμυνα» του Ισραήλ που ξεπλένουν όλα τα διαρκή εγκλήματα αυτού του κράτους - το καθεστώς απαρχάϊντ και τις δολοφονικές επιδόσεις. Αλήθεια τι «δικαίωμα στην αυτοάμυνα» έχει ένα κατοχικό-εγκληματικό καθεστώς. Το ίδιο «δικαίωμα της αυτοάμυνας» επικαλούνταν οι Γερμανοί ναζί για να καίνε τα χωριά και να δολοφονούν τους κατοίκους τους στην Κατοχή. Η σημερινή ελληνική κυβέρνηση συνεργεί στο νέο έγκλημα. Στρατιωτική βοήθεια, βάσεις πολύτιμες και εγκαταστάσεις -ποιος ξέρει τι άλλο- τέθηκαν στην υπηρεσία της κυβέρνησης Νετανιάχου για να ξεκινήσει το γενοκτονικό έργο της.
Χθες κιόλας έγραφε η ισραηλινή εφημερίδα Χααρέτζ για νέες πρακτικές του στρατού που -μας λένε- βρίσκεται στην «σωστή πλευρά της ιστορίας». Οι Ισραηλινοί στρατιώτες μπαίνουν στα σπίτια που στέκουν ακόμα όρθια στις ζώνες της Γάζα που ελέγχουν, λεηλατούν ό, τι βρίσκουν και κατόπιν βάζουν φωτιά και καταστρέφουν ό, τι απομένει. Ίδιες μέθοδοι με εκείνες που υπέφερε ο δικός μας λαός στα χρόνια της Κατοχής και του πολέμου. Η σωστή πλευρά της ιστορίας είναι γι αυτούς που την επικαλούνται η πλευρά του πολέμου, του θανάτου, της καταστροφής, του άδικου.
Η ελληνική κυβέρνηση λέει ότι είναι στενός φίλος του Ισραήλ, ο κος Μητσοτάκης περήφανα δηλώνει προσωπικός φίλος του κου Νετανιάχου. Δείξε μου τους φίλους σου να σου πω ποιος είσαι λέγαν οι παλαιοί. Μάλλον ισχύει και στις μέρες μας.
Έχουμε μπροστά μας ένα βιβλίο ποίησης. Απανθίσματα από το έργο Παλαιστίνιων ποιητών. Τι δουλειά έχει η ποίηση στις σκληρές δοκιμασίες που περνά ο λαός της Παλαιστίνης;
Οι δυνάστες, οι αποικιοκράτες, οι ιμπεριαλιστές, οι σιωνιστές έχουν τα δικά τους όπλα. Όπλα φονικά, εργαλεία θανάτου. Σκοτώνουν, ξέρουν πολύ καλά να σκοτώνουν.
Οι λαοί απέναντι δεν έχουν τα ίδια όπλα. Με το πείσμα τους πολεμούν, με το θάρρος τους με την αγάπη τους για το δίκιο, για την λευτεριά, για την ζωή. Έχουν ως υπέρτατο όπλο τον Λόγο, τον λόγο της ποίησης ανάμεσα στα άλλα. Είναι άνθρωποι με την έννοια που χιλιάδες χρόνια πολιτισμού ταίριαξαν στο γένος των ανθρώπων.
Κάθε στίχος της παλαιστινιακής ποίησης είναι κραυγή. Κραυγή του αδύνατου απέναντι στον ισχυρό, κραυγή του ανθρώπου απέναντι στο κτήνος, κραυγή του δίκιου απέναντι στο άδικο, κραυγή της ζωής απέναντι στον θάνατο. Είναι κραυγή ενάντια στον ρατσισμό από τους ανθρώπους που τον ζουν -καθημερινά, χρόνια τώρα- στο πετσί τους. Τον ρατσισμό των Σιωνιστών που διακηρύσσει επίσημα και δημόσια ότι οι Παλαιστίνιοι είναι «ανθρώπινα ζώα».
Στην Παλαιστίνη, στην τραγική Γάζα ζουν άνθρωποι σαν και μας - ζουν, αγαπούν, μισούν, ερωτεύονται, πονάνε, κλαίνε, χαμογελάνε, ελπίζουν όπως ακριβώς, όλοι οι άνθρωποι στην γη, όπως όλοι οι λαοί του κόσμου. Οι Παλαιστίνιοι είναι ακριβώς αυτό που οι θρησκόληπτοι ρατσιστές φανατικοί Σιωνιστές, όπως το κατοχικό κράτος του Ισραήλ, τους αρνούνται να είναι.
Πόση τύφλωση έχει κυριεύσει τους ταγούς του «δυτικού κόσμου» του δυτικού καπιταλισμού όταν ονομάζει τους θρησκόληπτους, φανατικούς, εγκληματίες ηγέτες του Ισραήλ «υποδείγματα δημοκρατίας»;
Όπως είμαστε ενάντια στον αντισημιτισμό, όπως μισούμε τον ναζισμό για τα έργα του -το Άουσβιτς- και τον φυλετικό του λόγο -για υπανθρώπους- έτσι σήμερα στεκόμαστε στο πλευρό του λαού της Παλαιστίνης και φωνάζουμε μαζί με τους ποιητές του: είναι άνθρωποι σαν και μάς, είναι αδελφοί μας. Κανείς εγκληματίας πολιτικός, καμία εγκληματική θεωρία και πολιτική, καμία επιχείρηση γενοκτονίας δεν μπορεί να μας στερήσει το ανθρώπινό μας καθήκον: να ταχθούμε δίπλα στον λαό της Παλαιστίνης.
Εμείς το ξέρουμε, ο λαός μας το γνωρίζει: δεν είναι οι μεγάλοι και οι τρανοί, δεν είναι οι σιδερόφρακτοι στρατιώτες τους οι ισχυροί. Το ξέρουν και οι ίδιοι ότι μπροστά στο πνεύμα, μπροστά στον λόγο, μπροστά στην ποίηση, είναι, αυτοί και οι δολοφονικοί στρατοί τους ανίσχυροι. Έκαναν, δεκαετίες τώρα, ό, τι περνούσε από το χέρι τους για να φιμώσουν, για να σωπάσουν τους ποιητές της Παλαιστίνης. Δεν μπόρεσαν - ηττήθηκαν. Και αυτό προαναγγέλλει την δική τους τελική ήττα. Οι πόλεμοι δεν κρίνονται μόνο στα πεδία των μαχών, δεν κρίνονται σε σφαγεία ανθρώπων όπως το Άουσβιτς χθες, η Γάζα σήμερα.
Χιλιάδες χρόνια τώρα ο ανθρώπινος πολιτισμός ξεπέρασε τα πλήγματα, τα τραύματα που άφησε στην πορεία του η βαρβαρότητα. Τίποτα δεν σταμάτησε την πρόοδο, τίποτε δεν σταμάτησε τον Λόγο, το δίκιο.
Και να πιστεύει αυτός ο θλιβερός ηγετίσκος, ο Νετανιάχου, μαζί με τους φίλους του, μέσα ή έξω από το Ισραήλ, ότι θα είναι αυτός που θα σταματήσει τον πολιτισμό και την ιστορία!!!
(Ποίημα Μένουμε εδώ
Του κομμουνιστή ποιητή Ταουφίκ Ζαγιάντ (1929-1994))
Σαν να'μαστε είκοσι θαύματα
στη Γαλιλαία, στη Λυδία και στην Ράμλα
εδώ πάνω στα στήθη σας
μένουμε σαν τον τοίχο
και στα λαρύγγια σας
κομμάτια από γυαλί, φύλλο φραγκοσυκιάς,
στα μάτια σας μια θύελλα φωτιάς.
Εδώ πάνω στα στήθη σας
μένουμε σαν τον τοίχο.
Πιάτα στις μπιραρίες πλένουμε,
γεμίζουμε ποτήρια
για τους κυρίους,
δάπεδα σφουγγαρίζουμε
των μαύρων μαγειρείων,
για να βγει των μικρών μας η μπουκιά
μεσ' από τ'αστραφτερά σας δόντια.
Εδώ πάνω στα στήθη σας
μένουμε σαν τον τοίχο.
Πεινάμε, γυμνωνόμαστε,
προκαλούμε, τραγουδάμε.
Τους οργισμένους δρόμους τους γεμίζουμε
με διαδηλώσεις
γεμίζουμε τις φυλακές
με περηφάνια
Φτιάχνουμε τα παιδιά
γενιές της επανάστασης
τη μια μετά την άλλη.
Σαν να'μαστε είκοσι θαύματα
στη Γαλιλαία, στη Λυδία και στην Ράμλα,
μένουμ' εμείς εδώ
να πιείτε εσείς τη θάλασσα.
Φυλάμε της συκιάς και της ελιάς τον ίσκιο
φυτεύουμε τις σκέψεις μας
σαν τη μαγιά στη ζύμη,
το ψύχος του πάγου στα νεύρα μας
και στις καρδιές μας μια κόκκινη κόλαση.
Στη δίψα στύβουμε τις πέτρες,
τρώμε το χώμα όταν πεινάσουμε,
όμως δεν φεύγουμε
και τ'ακριβού του αίματος δεν φειδόμαστε
δεν φειδόμαστε
δεν φειδόμαστε.
Έχουμε 'δω το παρελθόν, ένα παρόν και μέλλον.
Σαν να'μαστε είκοσι θαύματα
στη Γαλιλαία, στη Λυδία και στην Ράμλα.
Ρίζα μας ζωντανή, κρατήσου,
κι όλο του βάθους πήγαινε.
Κάλλιο να ξαναλογαριάσει ο άδικος
πριν ο τροχός στραβώσει
«η κάθε δράση προκαλεί....»
-δέστε τι γράφουν τα βιβλία.
Έχουμε μπροστά μας ένα βιβλίο ποίησης. Δεν είναι μόνο ποίηση -θα ήταν αποκλειστικά δουλειά των φιλολόγων να μιλήσουν γι αυτό. Είναι η φωνή ενός λαού που μιλά μέσα από τους στίχους των ποιητών του. Φωνή απελπισίας και αγώνα, φωνή θανάτου και ζωής ταυτόχρονα, σταύρωσης και ανάτασης. Φωνή ενός λαού που αγωνίζεται για το δικό του δίκιο, αλλά και για τον δικό μας ανθρώπινο πολιτισμό.
Η Αντίστασή του είναι δίκη μας αντίσταση. Ανοίγει μια χαραμάδα για να περνά το φως, το φως των αυριανών μας κόσμων -εκεί όπου το δίκιο, η ανθρωπιά, η ειρήνη θα είναι ο κανόνας της ζωής. Μαζί με την Παλαιστίνη - ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΜΑΣΤΕ!
*Ο καθηγητής έκανε την ομιλία στην Καλαμάτα, την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2024, στην παρουσίαση του βιβλίου "Παλαιστινιακή Ποίηση", των εκδόσεων «ειρήνη»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου